Dwanaście tez o szkodliwości hałasu
Prof. dr Maksymilian Siemieński w ostatnich latach życia blisko współpracował z prof. dr. Julianem Aleksandrowiczem — wybitnym lekarzem-humanistą, podejmując z nim wspólne działania, mające uzmysłowić mało dyskutowane jeszcze wtedy w Polsce problemy ważności kreowania zdrowego psychicznie środowiska dla jednostki, a także konieczności podjęcia walki z hałasem ze względu na jego wielorakie, negatywne skutki dla ludzi. W tym zakresie w pełni zasłużył na miano prekursora ochrony środowiska akustycznego w naszym kraju (Aleksander Tadeusz, Złota księga Wydziału Filozoficznego UJ, Kraków, 2000).
Tezy*, które obok zamieszczamy, wskazują na kompleksowy charakter zjawiska; w taki też sposób muszą być rozważane i stosowane. Stanowią one zresztą niektóre tylko i ważniejsze ujęcia omawianego problemu:
1. Hałas stanowi jeden z najważniejszych i najbardziej szkodliwych czynników nerwicorodnych, zagrażających naszemu zdrowiu psychicznemu.
2. Hałas naraża bezpośrednio równowagę i prawidłowość działania systemu nerwowego człowieka oraz skorelowanego z nim oraz działającego pod jego wpływem układu wegetatywnego.
3. Hałas prowadzi do nieodwracalnych i patologicznych skutków w stanie naszego zdrowia, kumulując różne objawy i stany chorobowe oraz przyspieszając gerontologiczne procesy człowieka.
4. Hałas powoduje zużycie ogromnego zasobu naszej energii psychicznej na tzw. hamowanie ochronne ustroju, który wydatkuje siły i energię na pokonywanie oporów zewnętrznych i walkę z hałasem.
5. Hałas zmniejsza wydajność pacy umysłowej i fizycznej, utrudnia jej przebieg, obniżając jakość oraz końcowe wyniki naszego wysiłku.
6. Hałas uniemożliwia z kolei wypoczynek po pracy i regenerację naszych sił, a tym samym kumuluje zmęczenie nagromadzone już w toku dotychczasowej pracy człowieka.
7. Hałas staje się wskutek tego bezpośrednim źródłem naszej codziennej pobudliwości i drażliwości, a więc jedną z subiektywnych przyczyn możliwych i rzeczywistych konfliktów między ludźmi.
8. Hałas obniża tym samym kulturę życia codziennego człowieka, niszczy dobre obyczaje i formy jego społecznego współżycia, wytwarza postawę lekceważenia i cynizmu w stosunku do człowieka, zabierając mu prawo do pracy i wypoczynku, spokoju i ciszy.
9. Hałas narusza więc bezpośrednio kulturę moralną w stosunkach międzyludzkich, niweczy subtelność i wrażliwość na piękno muzyki i słowa mówionego, zastępując je kakofonią i krzykiem. Szczególnie dokuczliwy staje się wskutek dużego upowszechnienia i zasięgu hałas sprawiany przez głośniki radiowe oraz niską kulturę jazdy wielu motocyklistów.
10. Hałas wytwarzany przez człowieka lekkomyślnie, a tym bardziej świadomie i złośliwie
w warunkach współczesnego zagęszczenia zbiorowisk ludzkich, zwłaszcza wielkomiejskich oraz w trudnych współcześnie warunkach mieszkaniowych świadczy bezpośrednio o braku postawy życzliwości na co dzień.
11. Zwalczanie hałasu wyraża z kolei postawę humanizmu i życzliwości wobec drugiego człowieka, tak w środowisku jego działalności bezpośrednio produktywnej: w fabryce, w biurze i w zakładzie pracy jak i w życiu prywatnym: w mieszkaniu i na ulicy, w chwilach jego wypoczynku i gromadzenia sił do przyszłego wysiłku.
12. Cisza i spokój zewnętrzny – to równocześnie opanowanie i spokój wewnętrzny człowieka tak bardzo potrzebny w konfliktowych sytuacjach naszego współczesnego życia.
* Opracowane przez autora m.in. dla Komitetu Roku Życzliwości ogłoszonego w Polsce w r. 1961.
Tezy pochodzą z pracy prof. dr. Maksymiliana Siemieńskiego, Kultura a środowisko akustyczne człowieka, 1967