Ekologicznie, konwencjonalnie – jak zdrowo jeść?

Obecnie coraz więcej osób zastanawia się nad wyborem między żywnością ekologiczną a konwencjonalną. Wybór ten nie dotyczy wyłącznie smaku i ceny, ale również zdrowia i wpływu na środowisko. Porównując te dwa rodzaje żywności, można dostrzec wyraźne różnice, które mają istotne znaczenie dla naszego organizmu i przyszłości planety. Jest to temat szczególnie ważny w tym roku, ponieważ obchodzimy 100-lecie rolnictwa ekologicznego w Polsce.

Informacji w tym zakresie dostarczają również prelekcje organizowane przez Wszechnicę Żywieniową Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Jeden z wykładów dotyczących wpływu żywności ekologicznej na życie człowieka wygłosiła profesor Ewa Rembiałkowska. Jest ona prezesem Stowarzyszenia Forum Rolnictwa Ekologicznego im. M. Górnego, profesorem ekologii, doktorem z zakresu ekologii owadów leśnych, badaczką i pionierką żywności ekologicznej.

W tekście prezentujemy główne wnioski z wygłoszonego przez nią w kwietniu 2024 roku wykładu.

Żywność ekologiczna a konwencjonalna

Żywność ekologiczna wyróżnia się wyższą zawartością cennych składników odżywczych, takich jak polifenole – silne antyoksydanty, które chronią komórki organizmu przed działaniem wolnych rodników.

Aktualna wciąż metaanaliza opublikowana w 2014 r. porównując skład roślin produkowanych w obu systemach stwierdza, że w owocach i warzywach ekologicznych jest o 50% więcej polifenoli niż w produktach konwencjonalnych.

Te związki są kluczowe dla naszego zdrowia, ponieważ pomagają w zapobieganiu wielu chorobom, w tym nowotworom.

Żywność konwencjonalna, choć tańsza i szeroko dostępna, często zawiera pozostałości pestycydów. Dane z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 2018 roku pokazują, że aż 44,5% próbek owoców i warzyw produkowanych w sposób konwencjonalny zawierało pozostałości pestycydów, podczas gdy w żywności ekologicznej wystąpiły one w śladowych ilościach – ok, 6,5% próbek. Pestycydy są stosowane do zwalczania szkodników i chwastów, jednak ich długotrwałe spożywanie może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak osłabienie odporności, wady rozwojowe, a nawet nowotwory.

Nie tylko warzywa i owoce ekologiczne mają przewagę nad swoimi konwencjonalnymi odpowiednikami. Ekologiczne produkty odzwierzęce, takie jak mleko, mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie, zwłaszcza wśród osób starszych.

Spożywanie ekologicznego mleka pomaga zapobiegać zachorowalności na wiele chorób cywilizacyjnych, może pomóc w opóźnieniu procesów starzenia i wspomagać profilaktykę chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer czy Parkinson. Na wczesnych etapach choroby można sobie pomóc naturalnie opóźnić jej rozwój, wybierając mleko ekologiczne. Ostatnia opublikowana metaanaliza z roku 2016 dowiodła, że ekologiczne mleko pozwala zwiększyć spożycie tłuszczów omega-3, nie powodując przy tym zwiększenia kaloryczności.

Rolnictwo ekologiczne opiera się na naturalnych metodach produkcji, które minimalizują degradację środowiska. Nie stosuje się tutaj sztucznych nawozów i chemicznych środków ochrony roślin, co przyczynia się do ochrony gleby, wód gruntowych oraz bioróżnorodności. Natomiast rolnictwo konwencjonalne, w wyniku intensywnego stosowania chemikaliów, negatywnie wpływa na środowisko, prowadząc do zanieczyszczeń i degradacji ekosystemów.

Ekologiczna żywność ma także wpływ na zdrowie zwierząt. Profesor Ewa Rembiałkowska zwróciła uwagę na badanie Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka, którego była współautorką, a które potwierdziło lepsze parametry płodności i odporności zwierząt gospodarskich karmionych paszą ekologiczną w porównaniu do konwencjonalnej.

Najnowsze dane naukowe dotyczące żywności ekologicznej

Najnowsze badania naukowe pokazują, że spożywanie żywności ekologicznej może znacząco obniżyć ryzyko zachorowań. U kobiet w ciąży odnotowano zmniejszenie ryzyka stanu przedrzucawkowego.

W stanie tym dochodzi do nagłego wysokiego ciśnienia krwi, co może skutkować bólem głowy, nadbrzusza i zaburzeniami widzenia. Jest on o tyle niebezpieczny, iż stanowi bezpośrednie zagrożenie dla matki i dziecka.

Ponadto, konsumpcja żywności ekologicznej w czasie ciąży przyczynia się do istotnego zmniejszenia ryzyka wystąpienia alergii u dzieci. Badania, które przeprowadzili Szwedzi wykazały, że w szkołach, w których dzieci jadły żywność konwencjonalną, 25% z nich cierpiało na alergie. Natomiast w szkołach, w których serwowano wyłącznie żywność ekologiczną, tylko 13% uczniów zmagało się z alergiami.

Z kolei Cypryjczycy w 2022 r. jako pierwsi zwrócili uwagę na występujący w spożywanych pokarmach ołów. Okazało się, że 40-dniowa kuracja żywnością ekologiczną zmniejsza ekspozycję dzieci ze szkół podstawowych na ołów, przez co metabolizm dzieci się poprawia.

Francuskie badania nad otyłością potwierdziły dobroczynny wpływ spożycia żywności ekologicznej na mniejsze problemy z nadwagą wśród dzieci i dorosłych.

Kolejnym badanym czynnikiem były nowotwory. Profesor Ewa Rembiałkowska zwróciła uwagę na analizy dotyczące chłoniaka nieziarniczego. To nowotwór układu limfatycznego, a jego występowanie jest związane z zawartością pestycydów w rolnictwie. Francuskie badania na ten temat potwierdziły, że ekologiczna konsumpcja pozwala zmniejszyć ryzyko nowotworu chłoniaka nieziarniczego o 86%.

Duńczycy za to zbadali, czy istnieje związek między częstotliwością jedzenia ekologicznej żywności a występowaniem raka. Badanie zostało przeprowadzone na grupie czterdziestu tysięcy kobiet i mężczyzn w wieku 50-65 lat i wykazało, że osoby spożywające żywność ekologiczną rzadziej chorują na raka żołądka. Duńczykom zawdzięcza się to pierwsze odkrycie profilaktyki nowotworu żołądka poprzez stosowanie żywności ekologicznej.

Ponadto, jedyne do tej pory na świecie amerykańskie badanie naukowe dotyczące problematyki zaburzeń erekcji wykazało, że dieta ekologiczna oraz stosowanie postu przerywanego w dużym stopniu chroni przed zaburzeniami erekcji.

„Ludzie zatruwają. Zwierzęta i rośliny uzdrawiają”

Profesor Ewa Rembiałkowska podkreśla, że zdrowie nie ma ceny. Mimo że żywność ekologiczna jest droższa, warto pamiętać o jej długoterminowych korzyściach. Pestycydy zawarte w produktach konwencjonalnych negatywnie oddziałują na nasz organizm, prowadząc do zatruć, osłabienia odporności oraz zaburzeń hormonalnych. Jak powiedział pisarz Jan Stępień: „Ludzie zatruwają. Zwierzęta i rośliny uzdrawiają”, co przypomina nam o wartości naturalnych, ekologicznych produktów.

Przytoczone podczas wykładu badania wykazują, że osoby spożywające żywność ekologiczną cieszą się lepszym zdrowiem i wyższą samooceną w porównaniu do osób, które wybierają produkty konwencjonalne.

Prowadząc zdrowszy styl życia, mają więcej energii i siły, co przekłada się na lepsze samopoczucie i radość życia.

Wybierając żywność ekologiczną, nie tylko dbamy o własne zdrowie, ale również wspieramy zrównoważony rozwój i ochronę środowiska. Choć produkty ekologiczne są zazwyczaj droższe, ich regularne spożywanie przynosi długoterminowe korzyści – zarówno dla naszego organizmu, jak i planety.