Pierwszy ogólnopolski panel obywatelski – piszemy do Prezydenta
Szanowny Panie Prezydencie,
W nawiązaniu do Pana propozycji wprowadzenia zmian w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, chcielibyśmy zaproponować spotkanie, podczas którego chcielibyśmy przedstawić sposób, w jaki rekomendacje dotyczące tych zmian mogłyby zostać wypracowane, w ramach pierwszego, ogólnopolskiego panelu obywatelskiego.
Panel obywatelski to nowa forma demokracji, która stosowana jest na poziomie ogólnokrajowym w Australii czy w Irlandii, a w Polsce, na poziomie lokalnym, przykładem jest Gdańsk. W ramach panelu obywatelskiego, do zajęcia się danym tematem, zaprasza się losowo wyłonioną, reprezentatywną grupę mieszkańców. Uwzględnia się przy tym kryteria demograficzne. Podstawowym elementem panelu obywatelskiego jest debata, czyli deliberacja. Uczestnicy i uczestniczki panelu zapoznają się ze stanowiskami wszystkich stron – urzędów, instytucji, organizacji pozarządowych, obywateli, ekspertów i innych osób, zainteresowanych tematem panelu.
Zorganizowanie panelu obywatelskiego w temacie zmian w Konstytucji RP byłoby znaczącym krokiem w stronę usprawniania demokracji w Polsce – pozwoliłoby na wypracowanie przemyślanych rozwiązań, w oparciu o wiedzę ekspercką. Wystąpienia w ramach panelu są w większości transmitowane na żywo w internecie, mogą być relacjonowane przez media, co przyczynia się do lepszego zrozumienia tematu oraz jego popularyzacji.
Przyjęte przez panel obywatelski rekomendacje w sprawie zmian w Konstytucji RP, które zyskałyby poparcie na poziomie co najmniej 80 procent, mogłyby potem zostać zgłoszone przez Pana Prezydenta do Sejmu, jako projekt zmian w ustawie zasadniczej. Od strony prawnej, panel jest formą konsultacji społecznych, zatem włączenie go w cały proces zmian w Konstytucji RP jest jak najbardziej zgodne z prawem.
Warto również podkreślić, że koszt zorganizowania panelu obywatelskiego jest znacznie niższy niż szacunkowy koszt referendum ogólnokrajowego, który wynosi około 100 milionów zł. Koszt panelu uzależniony jest od liczby kwestii, które zostaną mu przedstawione do rozstrzygnięcia oraz od liczby panelistów i panelistek.
Losowość doboru uczestników i uczestniczek panelu zapewnia jego bezstronność. Dobrym porównaniem jest tu ława przysięgłych w amerykańskim sądzie. Zadaniem panelu jest rozstrzygnięcie, na czym polega dobro wspólne mieszkańców i mieszkanek danego miasta lub państwa. Ponadto, istotne jest również zaproszenie przedstawicieli wszystkich zainteresowanych tematem stron, dzięki czemu wszystkie perspektywy – spojrzenia na dany temat i opinie – są uwzględnione i reprezentowane.
Liczymy na to, że ta forma mechanizmu demokratycznego zyska zainteresowanie Pana Prezydenta. Pragniemy zaproponować spotkanie w Warszawie, w drugiej połowie maja, podczas którego moglibyśmy przybliżyć ideę panelu obywatelskiego.
Łączymy wyrazy szacunku,
dr Marcin Gerwin, Sopocka Inicjatywa Rozwojowa
Rafał Górski, Instytut Spraw Obywatelskich