Piesi i nowe przepisy ruchu drogowego

Kwestia pierwszeństwa dla pieszych powracała na arenę polityczną jak bumerang. Do tej pory promowanie bezpieczeństwa ruchu pieszego spychano na margines.

– Utworzymy program bezpiecznej infrastruktury drogowej, by współfinansować bezpieczne chodniki, lampy uliczne, przejścia dla pieszych, ronda, światła, wysepki czy wyniesienia na przejściach. Nie może być dłużej tak, że przejście dla pieszych jest najbardziej niebezpiecznym elementem na drogach. Dlatego wprowadzimy pierwszeństwo pieszych jeszcze przed wejściem na przejście – zapowiadał premier Mateusz Morawiecki w styczniu 2020 roku.

Choć projekt opracowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Krajową Radę Bezpieczeństwa gotowy był już w grudniu 2019 roku, na konkretne działania czekaliśmy kolejnych kilkanaście miesięcy. Wreszcie, 24 listopada 2020 roku rząd przyjął nowelizację ustawy „Prawo o ruchu drogowym”.

Nowelizacja jest kolejnym, długo wyczekiwanym, sukcesem na drodze do wcielenia w życie promowanych przez nas postulatów.

Działamy bez cenzury. Nie puszczamy reklam, nie pobieramy opłat za teksty. Potrzebujemy Twojego wsparcia. Dorzuć się do mediów obywatelskich.

Na drodze do zmian

Kampania Lepszy Transport, prowadzona przez Instytut Spraw Obywatelskich, od lat promuje rozwiązania przyjazne dla pieszych, nagłaśnia problem smogu samochodowego, popularyzuje ruch rowerowy i usprawnienie komunikacji miejskiej. Dwa lata temu przedstawiciele organizacji pozarządowych z całej Polski zjednoczyli się, tworząc Federację Piesza Polska.

– Federacja Piesza Polska powstała do prowadzenia przez zrzeszone w niej organizacje i wspierające podmioty długoterminowej i kompleksowej działalności na rzecz tworzenia i wdrażania krajowych i lokalnych: rozwiązań prawnych, rozwiązań infrastrukturalnych, polityk i strategii rozwoju, badań naukowych, wartości, społecznych narracji i standardów, które sprzyjają podnoszeniu możliwości, bezpieczeństwa i wygody poruszania się pieszo – głosi preambuła Federacji, której współzałożycielem jest Instytut Spraw Obywatelskich.

Co nowego?

Obecnie kierowcy zobowiązani są do zachowania szczególnej ostrożności, zbliżając się do przejścia dla pieszych i ustąpienia pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na pasach. Nowe rozporządzenie wprowadza obowiązek zmniejszenia prędkości pojazdu w momencie zbliżania się do przejścia dla pieszych, tak by zapewnić bezpieczeństwo osobom dopiero wchodzącym na jezdnię.

Prędkość pojazdów w terenie zabudowanym po zmroku zostanie ograniczona z 60 km/h do 50 km/h. Jak wykazały badania, różnica 10 km/h ma znaczący wpływ na długość drogi hamowania pojazdu i skutki potencjalnych wypadków.

Jest to ważny krok na drodze do zapewnienia bezpieczeństwa pieszym, ponieważ w przypadku potrącenia aż 95% osób ma szansę przeżycia, jeśli prędkość pojazdu nie przekraczała 30 km/h. Rozpędzenie do ponad 50 km/h w momencie uderzenia w pieszego znacznie obniża te szanse.

Piesi również zmierzą się z nowymi obowiązkami, zawartymi w nowelizacji. Wchodząc na przejście, muszą zachować szczególną ostrożność, pozwalającą w razie potrzeby na odpowiednio szybkie reagowanie. Ponadto projekt proponuje regulację korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń ograniczających uwagę podczas wchodzenia na przejście dla pieszych.

Dlaczego te zmiany są ważne?

– Chodzenie jest najzdrowszym, najtańszym i jedynym dostępnym dla wszystkich sposobem przemieszczania się – przekonuje Robert Buciak, prezes Federacji Piesza Polska.

Jednak brak odpowiedniej infrastruktury i bezpieczeństwa na polskich drogach nie zachęca do ruchu pieszego. Polska zajmuje niechlubne miejsce w czołówce państw europejskich o najwyższej liczbie wypadków komunikacyjnych i ofiar śmiertelnych.

Statystyki z roku 2017 wykazują, że wśród 3000 ofiar wypadków komunikacyjnych aż 900 osób to piesi. Obrazowo oznacza to, że co czwarta piesza ofiara na terenie Unii Europejskiej została potrącona w Polsce.

Obietnice złożone przez premiera Morawieckiego są odpowiedzią na postulaty złożone przez Instytut Spraw Obywatelskich i Federację Piesza Polska w kwestii wprowadzenia jednolitych, przyjaznych pieszym standardów infrastruktury drogowej oraz nowelizacji prawnych, które zapobiegać będą tym fatalnym statystykom.

Idziemy, czy jedziemy do szkoły?

Marginalizacja problemów pieszych i rowerzystów uwidacznia się w nadmiernym korzystaniu z samochodów – a więc pośrednio przyczynia do zanieczyszczenia środowiska oraz ograniczenia codziennej aktywności, która służy naszemu zdrowiu. Od początku 2020 roku Instytut Spraw Obywatelskich wraz z partnerami prowadził pilotażowe badania dotyczące wpływu dowożenia samochodami dzieci do szkoły na zanieczyszczenie powietrza w jej pobliżu. Podsumowujący raport, „Droga do szkoły a jakość powietrza”, został opublikowany we wrześniu 2020 roku.

Przeprowadzone badania wykazały, że w czasie pandemii rodzice coraz częściej decydują się na odwożenie swoich pociech do szkoły autem. Niestety nadmiar ruchu samochodowego przyczynia się do pogorszenia jakości powietrza oraz utrudnia warunki tym uczniom, którzy chcieliby poruszać się pieszo.

– Dowożąc dzieci do szkoły, odbieramy im każdego dnia należną dawkę ruchu, co już od najmłodszych lat jest jednym z powodów rozwoju chorób cywilizacyjnych – zaznacza dr n. med. Tadeusz Jędrzejczyk z Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, specjalista ds. Zdrowia Publicznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Jednym z wniosków raportu była rekomendacja ograniczenia prędkości w sąsiedztwie szkół i przyznanie pełnego pierwszeństwa pieszym i rowerzystom, w miejscach, gdzie to jest możliwe. Wprowadzenie pierwszeństwa pieszego wchodzącego na przejście przyczyni się do poprawy warunków ruchu pieszego w okolicach szkół, na którą liczyliśmy. W następnej kolejności będziemy apelować o zmianę przepisów infrastruktury drogowej. Chcemy, aby chodniki, o szerokości minimum dwóch metrów zachowywały ciągłość, a w miastach pojawiały się strefy uspokojonego ruchu i przestrzenie piesze.

Choć w Polsce nadal daleko do warunków idealnych dla pieszych, ostatnie zmiany w kodeksie ruchu drogowego są obiecującym krokiem w kierunku zapewniania im bezpieczeństwa, do którego dążymy i zachęcenia Polaków do częstszej rezygnacji z używania samochodu.

Nowe przepisy wejdą w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw.