Przygotuj petycję! Skorzystaj ze swojego prawa obywatelskiego

Dzięki uchwaleniu ustawy o petycjach z 11 lipca 2014 roku stworzono precyzyjne prawne umocowanie, na bazie którego obywatele mogą składać do Sejmu oraz instytucji publicznych petycje dotyczące ważnych dla nich spraw.

Petycja jest jednym z podstawowych praw obywatelskich zawartych w przepisach prawa w większości krajów europejskich. Na ogół prawo do składania petycji zagwarantowane jest przez najważniejsze akty prawne w danym państwie oraz ustawy uszczegóławiające zagadnienie. Również w polskiej Konstytucji z 1997 roku oraz w kodeksie postępowania administracyjnego znajdują się zapisy o prawie do składania petycji, skarg i wniosków w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą, jednakże dopiero od 2014 roku istnieje osobna ustawa, która szczegółowo określa tryb ich rozpatrywania. 

Kto i do kogo może złożyć petycję?

W myśl ustawy uprawnieni do składania petycji są:
– osoby fizyczne;
– osoby prawne;
– jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi;
– grupy podmiotów.

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, petycja może być złożona zarówno w interesie publicznym, jak i podmiotu go wnoszącego oraz osób trzecich, ale za ich zgodą.

Co ważne, petycje mogą być kierowane do wszystkich organów władzy publicznej, w tym jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nich zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.

Jeśli jednak adresatem petycji jest Sejm RP lub Senat RP, to właśnie te instytucje muszą na nią odpowiedzieć, chyba że Regulamin Senatu lub Regulamin Sejmu wskazuje na jakiś inny wewnętrzny organ, który jest właściwy w tym zakresie.

Odpowiedź na petycję powinna zostać wysłana nie dłużej niż w ciągu 3 miesięcy od jej złożenia. Termin ten może zostać przedłużony o kolejne 3 miesiące, ale jedynie w wyjątkowych okolicznościach, które uniemożliwiają dotrzymanie pierwotnych terminów. Ponadto jeśli w trakcie jej analizowania do podmiotu właściwego dotrą inne petycje dotyczące tego samego zagadnienia, może on je rozpatrywać łącznie. 

Jak napisać petycję?

Obywatel ma prawo do umieszczenia w petycji żądania dotyczącego zmiany przepisów prawa, podjęcia rozstrzygnięcia w kwestiach związanych bezpośrednio z podmiotem wnoszącym petycję, a także życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, które mieszczą się w kompetencjach instytucji będącej adresatem petycji.

Petycja musi zawierać:
– wskazanie przedmiotu petycji;
– oznaczenie podmiotu lub podmiotów wnoszących petycje, jeśli jest to „grupa podmiotów”;
– dokładny adres siedziby lub miejsce zamieszkania podmiotu składającego petycję oraz adresu korespondencji, a jeżeli jest nim więcej niż jeden podmiot, to w petycji musi znaleźć się adres siedziby lub miejsce zamieszkania każdego z nich;
– oznaczenie adresata petycji.

Petycje można składać w formie pisemnej lub elektronicznej. Należy jednak pamiętać, że petycja pisemna musi zostać opatrzona podpisem, a jeśli wnoszącym nie jest osoba fizyczna, lecz prawna lub grupa podmiotów, to podpis może być złożony przez osobą reprezentującą wnioskodawcę. W przypadku składania petycji w formie elektronicznej trzeba w niej zawrzeć kwalifikowany podpis elektroniczny, jak również adres poczty elektronicznej, z której petycja została wysłana. Ponadto, w petycji może znajdować się zgoda na ujawnienie danych osobowych wnioskodawcy na stronie internetowej podmiotu rozpatrującego petycję. Jeśli petycja jest wysyłana w imieniu osoby trzeciej, to powinna zostać do niej dołączona – w formie elektronicznej bądź pisemnej – zgoda na reprezentowanie jej przez inny podmiot w składaniu petycji, jak również imię, nazwisko, miejsce zamieszkania lub siedziba, adres do korespondencji lub adres elektroniczny osoby reprezentowanej.

Skutki niespełnienia wymogów

Gdy w petycji nie oznaczono podmiotu ją wnoszącego lub nie wskazano miejsca zamieszania bądź siedziby tegoż podmiotu, to petycja nie zostanie rozpatrzona. Z kolei brak oznaczenia adresata petycji oraz przedmiotu petycji zaskutkuje tym, że podmiot właściwy do jej rozpatrzenia zwróci się do wnioskodawcy o uzupełnienie petycji lub wyjaśnienia nieścisłości w terminie do 14 dni, a jeśli tak się nie stanie, to petycja nie zostanie rozpatrzona. Dlatego wniosek należy przygotować w sposób skrupulatny.

Jeżeli adresat został błędnie przypisany do przedmiotu petycji, to jest on zobligowany do odesłania petycji do adresata właściwego, jednocześnie informując o tym fakcie wnioskodawcę. W sytuacji, gdy treść petycji wskazuje na konieczność przeanalizowania kilku spraw przeze wiele podmiotów, to ten, który ją otrzymał rozpatruje pismo w zakresie, który jest w jego kompetencjach, po czym przekazuje je dalej do podmiotu właściwego.

Brak imienia i nazwiska osoby trzeciej w interesie którego jest składana petycja, a także jego adresu siedziby, miejsca zamieszkania lub adresu korespondencyjnego i zgody na złożenie wniosku w jego interesie w formie elektronicznej lub pisemnej, zobliguje podmiot właściwy do zwrócenia się do wnioskodawcy z prośbą o uzupełnienie braków w terminie 14 dni. Jeśli podmiot wnoszący nie wykona polecenia, petycja nie będzie rozpatrywana.

Komisja Petycji

Ciałem, które rozpatruje petycje kierowane do Sejmu RP jest Komisja Petycji złożona z przedstawicieli wszystkich klubów parlamentarnych.

Komisja Petycji po raz pierwszy została powołana na początku VIII Kadencji, w 2015 roku. W trakcie całej czteroletniej kadencji do Komisji Petycji zostało złożonych aż 581 petycji, a posłowie wysłali do ministerstw, Prezesa Rady Ministrów i instytucji publicznych 196 dezyderatów odnoszących się do wielu z nich. Komisja uchwaliła też 35 projektów ustaw. O wysłaniu dezyderatu, odrzuceniu lub pozytywnym zaopiniowaniu petycji decydują posłowie na bazie ekspertyz dostarczanych im przez Biuro Analiz Sejmowych.

Tryb i zasady rozpatrywania petycji są identyczne jak w przypadku wniosków składanych do innych instytucji. Oprócz dopełnienia wszystkich formalności należy sprawdzić, czy to Sejm RP jest podmiotem właściwym do rozpatrywania naszej petycji. Aby uniknąć rozczarowań związanych z odrzuceniem żądania zawartego w petycji ,warto też upewnić się, czy to, czego się domagamy nie zostało już zawarte w jakimś akcie prawnym obowiązującym w Polsce. Poza tym każda instytucja, do której została wysłana petycja, może odmówić jej rozpatrywania, jeśli wcześniej wpłynęła do niej petycja dotykająca tego samego zagadnienia, a wnioskodawca otrzymał odpowiedź.

Przeczytaj też tekst Łukasza Janeczko Dobra petycja? To skuteczna petycja opublikowany w Aktywności Obywatelskiej – 2(19)/2018.