Władza platform. Za fasadą TikToka, Google i Facebooka
Z prof. Janem Kreftem, autorem książki „Władza platform. Za fasadą Google, Facebooka i Spotify”, rozmawia Rafał Górski, redaktor naczelny Tygodnik Spraw Obywatelskich
(…) władza platform cyfrowych jest zdolnością narzucania woli, zmuszania do określonego zachowania i kontrolowania poczynań człowieka (użytkownika), grup społecznych i podmiotów gospodarczych. Człowiek, retorycznie upodmiotowiony, a w istocie „utowarowiony” na platformie, występuje na niej w kilku zazębiających się rolach – jako konsument i produser oraz bierny odbiorca, rzadko jako obywatel – w każdej z nich współtworzy wartość platformy, zawsze jako dostarczyciel danych, niekiedy jako współtwórca treści i (lub) konsument. W roli w pełni podmiotowej na platformie nie występuje, nie może bowiem na nią wejść bez przejścia „procedury uprzedmiotowienia” (przekazania danych i zrzeczenia się – nie wprost – roszczeń z tytułu tego przekazania). W istocie zatem wejście na platformę (zgoda na jej warunki) jest, w zależności od perspektywy, aktem zrzeczenia się podmiotowości albo uprzedmiotowienia.
Jan Kreft, „Władza platform”
Ludzie nie powinni wiedzieć, jak się robi kiełbasę i politykę.
kanclerz Otto von Bismarck
Francuz Jacques Ellul zasugerował ponad pół wieku temu, że żyjemy w społeczeństwie, w którym technologia osiągnęła „absolutną suwerenność”. Bez legitymizacji demokratycznej imperatywy technologii przenikają całe społeczeństwa, a gospodarka jest zdeterminowana przez ideę planowania, polityka sprowadza się do promowania innowacji technicznych, człowiek zaś zostaje zredukowany do przedmiotu technologii, planowania, administracji, propagandy i reklamy.
Jan Kreft, „Władza platform”
- Rada ds. Cyfryzacji przyjęła uchwałę, w której zaleca usunięcie aplikacji TikTok z urządzeń pracowników i członków rządu, Sejmu, Senatu, administracji publicznej i instytucji rządowych. TikTok twierdzi, że to nieporozumienie wynikające z nieznajomości struktury własności firmy. O co tutaj chodzi? Co my, obywatele, powinniśmy wiedzieć o tej sprawie, a czego nam nie mówią politycy, biznesmeni, dziennikarze i „śniadaniowi eksperci”?
- Jak platformy wdarły się do wnętrza amerykańskiego Kapitolu i polskiego Sejmu?
- Na czym polega władza platform? Czy platformy mają władzę polityczną („są środowiskiem sprawowania władzy politycznej”)? Co kryje się za fasadą TikToka, Google, Facebooka i Spotify?
- Kto korzysta, a kto traci na władzy platform?
- Co Pan sądzi o aplikacji mObywatel? Czy obywatele zainteresowani swoją prywatnością mają się czego obawiać? Czyją władzę umacnia ta aplikacja?
- Dlaczego brakuje w Polsce publicznej dyskusji na temat władzy platform?
- Jak my, obywatele, możemy stawiać opór władzy platform? Czego powinniśmy żądać od polityków, a czego wymagać od siebie?
Muzyka „Also Sprach Zarathustra – Einleitung” – Kevin MacLeod, CC BY 3.0
