Wojna z gotówką tematem nie tylko IV Forum Geopolitycznego

– Zdecydowanie można powiedzieć o celowym działaniu prowadzącym do eliminacji gotówki – mówił Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich podczas dyskusji „Wojna z gotówką” w trakcie IV Forum Geopolitycznego 2022. Czym właściwie owa wojna jest? Czy obywatele powinni obawiać się o obecną pozycję gotówki?

W dyskusji wzięli również udział Paweł Nogal (prawnik, aktywista Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej „Stop bankowym klauzulom niedozwolonym”, członek stowarzyszenia Stop Bankowemu Bezprawiu) oraz dziennikarka Agnieszka Wolska. Rozmowę poprowadził dziennikarz Karol Plewa.

Czy gotówka jest zagrożona?

Tak brzmiało pierwsze pytanie, które Karol Plewa zadał gościom. Nie było wątpliwości – obecnie trzeba bronić gotówki. Jest zagrożona, a jej największym wrogiem są płatności bezgotówkowe. W dyskusji chronologicznie przedstawiono wydarzenia na przestrzeni ostatnich lat, które w skuteczny sposób prowadziły do stopniowego ograniczania obywatelom możliwości płacenia gotówką. Oto kilka wybranych:  

• 12 czerwca 2017 r. – została powołana fundacja o nazwie „Polska Bezgotówkowa” w porozumieniu z Ministerstwem Rozwoju i Finansów,
• 1 stycznia 2019 r. – wchodzi kodeks pracy, w którym domyślną formą wypłaty jest przelew na bankowe konto pracownika,
• I połowa 2020 r. – usunięcie 500 bankomatów w całym kraju,
• 30 września 2020 r. – minister finansów oraz przedstawiciele Związku Banków Polskich podpisują porozumienie w sprawie współpracy przy upowszechnieniu płatności bezgotówkowych.

Czy wydarzenia te powinny niepokoić? Rafał Górski twierdzi, że „nie rozmawiamy o teorii spiskowej, ale o praktyce spisku”. Działania, do których dochodzi w związku z płatnościami bezgotówkowymi w naszym kraju są zaplanowane. Mają prowadzić do całkowitego zastąpienia gotówki, stąd mowa o tak zwanej wojnie z gotówką.

Konsekwencje i zagrożenia wynikające z wojny z gotówką

Powodów, dla których powinno się walczyć o możliwość używania gotówki jest wiele, a konsekwencje wynikające z potencjalnego braku gotówki w obiegu płatniczym widać już teraz.

Przede wszystkim musimy zrozumieć, że monopolizacja sposobu płatności wiąże się z ograniczeniem wyboru, a brak wyboru w państwie demokratycznym powinien być dla nas zawsze ostrzeżeniem.

Nie każdy obywatel chce dokonywać płatności elektronicznie, więc sprowadzenie ich wyłącznie do metod bezgotówkowych, będzie ograniczeniem zasady wolnego wyboru.

Płatności bezgotówkowe, których dokonujemy na co dzień kartą czy przelewem, zostawiają po sobie ślad. Całkowity brak gotówki pozbawi obywateli anonimowości, a wszelkie płatności dokonywane bezgotówkowo będą rejestrowane.

Zastąpienie fizycznego pieniądza tym niematerialnym może doprowadzić do głębokiej infiltracji społeczeństwa, w której osoby sprawujące władzę będą miały całkowity dostęp do wszystkich czynności wykonywanych przez obywateli.

Działamy bez cenzury. Nie puszczamy reklam, nie pobieramy opłat za teksty. Potrzebujemy Twojego wsparcia. Dorzuć się do mediów obywatelskich.

Trudno w tej sytuacji nie wspomnieć również o negatywnych konsekwencjach płatności bezgotówkowych dla środowiska. Ilości energii, które byłyby zużywane przez społeczeństwo zastępujące gotówkę wyłącznie płatnościami online, są ogromne.

Przetwarzanie wszystkich płatności elektronicznych oraz przechowywanie wielkich ilości danych wymagałoby i pochłaniało ogromne zasoby energii, co nie pozostałoby obojętne dla naszego ekosystemu.

Jednak jednym z najważniejszych powodów, dla których powinno się walczyć o możliwość płacenia gotówką, jest swoboda w dysponowaniu swoimi środkami. „Gotówka ogranicza możliwość ubezwłasnowolnienia, zastraszenia czy nawet inwigilacji zarówno przez państwo, jak i jego służby […], którym może nie podobać się nasza działalność publiczna” – zauważyła Agnieszka Wolska.

W momencie fizycznego posiadania pieniędzy, obywatel sam decyduje o tym, co z nimi zrobi, jak je wyda, czy też gdzie je schowa. Kiedy jego oszczędności znajdują się tylko na koncie bankowym, są zależne od instytucji, która ma nad nimi władzę. Jeżeli zależy mu na niezależności, zdecydowanie powinien walczyć o gotówkę, dzięki której jego wolny wybór zostanie zachowany.

Jak możemy bronić gotówki?

Jedną z najważniejszych metod jest najprostsza płatność gotówką.

Wydawać się może, że to niewiele, ale to aktualnie najważniejszy i najskuteczniejszy sposób walki z wprowadzeniem monopolu płatności bezgotówkowych. Pokazując, że ludzie wciąż używają gotówki (tam, gdzie jest to oczywiście możliwe), można starać się o przedłużenie jej obiegu.

W debacie podkreślono również wartość handlu barterowego. „W kulturze barterowej istnieje przyszłość” – podkreślał Paweł Nogal. Jej poziom aktualnie nie jest rozwinięty, ale jej powrót może równie pozytywnie przyczynić się do walki z płatnościami internetowymi. Kultywując wymiany barterowe na podstawowym poziomie, można stopniowo uniezależnić się od płatności dokonywanych za pomocą pieniędzy. Mogą to być najprostsze czynności – wymiana z sąsiadem upraw z ogródka czy też handel ze znajomym prostymi domowymi wyrobami. Wszystkie czynności, które skupione są na towarze, a nie na obrocie pieniądza, będą tu pomocne.

Instytut zachęca do działania

Płaćmy gotówką, dyskutujmy, dzielmy się uwagami i przemyśleniami dotyczącymi wojny z gotówką. Pytania i komentarze można przesyłać na adres mailowy redakcji Tygodnika Spraw Obywatelskich redakcja@instytut.lodz.pl.

Warto obserwować wydarzenia, podpisać petycję w obronie gotówki oraz zaglądać na stronę internetową i do mediów społecznościowych Instytutu Spraw Obywatelskich.

Polska bezgotówkowa czy gotówkowa? Weź udział w debacie!

Warto również uczestniczyć w spotkaniach związanych z tematem obrony gotówki.

Najbliższa taka debata „Polska bezgotówkowa czy gotówkowa?”, współorganizowana przez Instytut Spraw Obywatelskich, odbędzie się w Warszawie 7 marca 2023 roku.

Początek: godz. 18.00.
Miejsce: Centrum Kształcenia Młodzieży „Kuźnia” przy ul. Stawki 4B/lok. U1.

Serdecznie zapraszamy!