CETA tymczasowo wchodzi w życie

Wczoraj, 21 września umowa o wolnym handlu między Kanadą a Unią Europejską CETA tymczasowo weszła w życie. Tymczasowo, co oznacza, że obowiązywać będzie tylko część handlowa umowy, bez najbardziej kontrowersyjnej części dotyczącej tzw. ochrony inwestycji. To w niej właśnie są zapisy o trybunałach arbitrażowych i przywilejach pozwalających zagranicznym inwestorom pozywać państwa za regulacje prawne ograniczające ich potencjalne zyski (np. przepisy dotyczące ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, praw pracowniczych). Taką regulacją może być nawet Konstytucja!

CETA czekać będzie teraz na ratyfikację krajów europejskich i jej przyszłość nie jest jeszcze przesądzona. W wielu krajach umowa budzi nadal ogromne kontrowersje i jest szansa, że któryś podejmie decyzję o jej odrzuceniu. 6 września Belgia zgłosiła do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości TSUE wniosek o zbadanie zgodności systemu arbitrażu inwestycyjnego (Investment Court System ICS) w CETA z prawem unijnym. TSUE wydał w tym roku dwa ważne dla przeciwników CETA wyroki. Najpierw orzekł, że odmowna decyzja Komisji Europejskiej w sprawie rejestracji Europejskiej Inicjatywy „Stop TTIP” (w całej Europie zebrano ponad 3,5 miliona podpisów – pomogliśmy w tym!) była bezprawna. Kilka dni później zapadł wyrok, że umowa o wolnym handlu zawierająca arbitraż inwestycyjny nie może zostać wdrożona bez ratyfikacji przez parlamenty narodowe.

Choć dziś zwolennicy „wolnego” handlu pewnie triumfują, to jeszcze nie wszystko stracone. Jest nadzieja, że uda się zatrzymać CETA i inne tego typu umowy, które służą korporacjom a nie obywatelom, tak jak dzięki ogromnej mobilizacji społecznej udało się zatrzymać TTIP.