Rewolucja energetyczna

Logo kampanii Rewolucja energetyczna

Walczymy o bezpieczeństwo energetyczne Polski i Kowalskiego płacącego rachunki za energię.

Cele:

  1. Promujemy innowacje energetyczne oparte na lokalnych, zrównoważonych i odnawialnych źródłach energii.
  2. Protestujemy przeciwko spalaniu biomasy celem produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
  3. Sprzeciwiamy się wykładniczemu wzrostowi gospodarczemu, opartemu na rabunkowej eksploatacji zasobów, bez liczenia się z kosztami społecznymi i środowiskowymi.

Kalendarium najważniejszych wydarzeń kampanii:

  • 2016 – Marcin Popkiewicz, członek Rady Instytutu Spraw Obywatelskich, otrzymuje pierwszą nagrodę konkursu Economicus 2016 za książkę„Rewolucja energetyczna. Ale po co?”. Konkurs jest organizowany przez Dziennik Gazeta Prawna.
  • 2017 – przygotowujemy analizę poprawności implementacji dyrektywy ILUC w projekcie ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych.
    Organizujemy konferencję ekspercką „Bioenergia – pułapki i potencjał. Odnawialne źródła energii, ale czy zrównoważone”?
  • 2018 – wspólnie ze stu organizacjami z całego świata podpisujemy stanowisko w sprawie energii z biomasy leśnej.
    Współorganizujemy Marsz dla Klimatu, podczas szczytu klimatycznego COP 24 w Katowicach.
  • 2019 – w ramach konsultacji publicznych składamy uwagi do projektu „Polityki energetycznej Polski do 2040 roku” oraz do „Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030”.
  • 2019 – inicjujemy powstanie Listu otwartego do rządu i parlamentu, w którym naukowcy apelują o zrównoważone wykorzystanie biomasy leśnej w produkcji energii.
  • 2020 – podpisaliśmy i nagłaśnialiśmy zbiórkę podpisów pod petycją „UE musi chronić lasy, a nie spalać je, by produkować energię”.
  • 2021 – przygotowaliśmy serię wywiadów i artykułów wspierających zbieranie podpisów pod petycją „NIE dla spalania lasów!” – m.in. Adamem Wajrakiem, Marcinem PopkiewiczemMichałem Żmihorskim.
  • 2022zorganizowaliśmy debatę w Centrum Prasowym PAP. O wzroście zużycia biomasy drzewnej, problemach z jej klasyfikacją oraz o tym, jak większość osób wyobraża sobie bioenergię, rozmawiali eksperci podczas debaty Instytutu Spraw Obywatelskich, dotyczącej raportu „Lasy do spalenia. Prawdziwa cena bioenergii”, opracowanego przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

Bioenergia

Czym jest bioenergia?

Bioenergia stanowi większość energii odnawialnej w Europie, co oznacza spalanie dużej ilości biomasy – ale czym dokładnie jest bioenergia?

Bioenergia (pochodząca od starożytnego greckiego wyrażenia bios, życie) pochodzi z materiałów organicznych, takich jak drewno, uprawy rolne lub odpady organiczne. Jest ona otrzymywana z niedawno wyprodukowanych materiałów organicznych, znanych jako biomasa, w przeciwieństwie do paliw kopalnych, które są dawną, skamieniałą biomasą. Może być ona stosowana w produkcji elektryczności, ogrzewaniu, chłodzeniu i transporcie. Może być używana w postaciach płynnych, takich jak biopaliwa, w postaciach gazowych, takich jak biogaz, lub w postaci stałej, jak w przypadku spalania drewna w celu uzyskania energii.

Bioenergia jest nie tylko najstarszą formą energii wykorzystywaną przez ludzi, ale znajduje się również na pierwszym miejscu obecnych wysiłków Europy zmierzającej do odejścia od paliw kopalnych oraz dekarbonizacji naszej gospodarki. W wyniku wprowadzenia europejskiej polityki klimatyczno-energetycznej, wykorzystywanie bioenergii gwałtownie wzrasta. Bioenergia emituje jednak CO2, a jej pozyskiwanie może powodować wiele problemów związanych ze środowiskiem.

Co dokładnie spalamy?

Bioenergia to energia z różnych rodzajów materii organicznej. Polityka europejska zakłada, że jest to energia odnawialna, a sama bioenergia stanowi 2/3 OZE (Eurostat, 2014) (podczas gdy energia odnawialna stanowiła 15% całkowitego zużycia energii w roku 2013). Obecnie najczęstszym źródłem bioenergii w UE są lasy: gałęzie i wierzchołki drzew, całe drzewa, począwszy od przerzedzeń do końcowego wyrębu, a nawet pniaki, jak również odzyskane odpady drzewne. Połowa energii odnawialnej wykorzystywanej w UE w roku 2011 pochodziła z drewna (AEBIOM, 2013). Biorąc pod uwagę, że promowanie OZE jest prawdopodobnie najważniejszym środkiem UE w walce ze zmianami klimatu, wiele nadziei pokłada się obecnie w wydajności bioenergii.

Około 20% całej energii odnawialnej zużywanej w UE pochodzi z produktów rolnych i pozostałości, a także z odpadów. Rośliny spożywcze i paszowe są powszechnie wykorzystywane do produkcji energii w sektorze transportu w postaci biopaliw. Powstają one głównie z rzepaku i innych roślin oleistych (biodiesel) lub z upraw cukrowych (bioetanol). Kukurydza jest często wykorzystywana, w szczególności w produkcji biogazu do wytwarzania energii elektrycznej.

Około 10% różnych rodzajów biomasy wykorzystywanej do produkcji ciepła i energii elektrycznej jest importowanych spoza UE. Oczekuje się, że udział ten osiągnie 15% do 2020 r. (Komisja Europejska, 2014). Większość tego importu to pellet (granulki) z drewna. Największymi regionami eksportującymi do Europy są Stany Zjednoczone, Kanada i Rosja. Pojawiają się szlaki importowe z Ukrainy, Brazylii, RPA oraz innych krajów afrykańskich. Spośród biopaliw używanych w transporcie, ponad jedna trzecia jest importowana spoza Europy, a Argentyna, Indonezja i Brazylia stanowią najważniejsze źródła importu.

Do czego używana jest bioenergia?

Bioenergia była wykorzystywana głównie do produkcji energii cieplnej w UE przed wdrożeniem polityki zachęcającej do wykorzystywania biomasy do wytwarzania energii. W roku 2011, 72% bioenergii zostało zużyte w formie ciepła, 16% w formie paliwa transportowego, a 12% jako energia elektryczna (AEBIOM, 2013). Stosunkowo więcej biomasy jest wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i transportu w porównaniu do jej udziału w zużywanej energii elektrycznej, ponieważ konwersja biomasy na energię elektryczną i paliwo transportowe jest znacznie mniej efektywna niż w przypadku energii cieplnej. Objętość wkładu biomasy jest trzy razy większa niż ilość uzyskanej energii, kiedy biomasa jest przekształcana w energię elektryczną.

Wykorzystywanie biomasy wzrasta najszybciej w sektorze transportu i energii elektrycznej (Komisja Europejska, 2014). Oczekuje się natomiast, że wykorzystanie biomasy do produkcji ciepła w latach 2010-2020 wzrośnie o 25%, a wykorzystanie biomasy w produkcji energii elektrycznej i transporcie wzrośnie ponad dwukrotnie.

Przyszłość Europy z wykorzystaniem bioenergii

Oczekuje się, że udział bioenergii w zużyciu energii w UE wzrośnie ponad dwukrotnie w latach 2005-2020, osiągając 124 Mtoe (ton oleju ekwiwalentnego). Przewiduje się, że popyt na biomasę w przypadku energii elektrycznej będzie nadal wzrastał. Do 2030r., UE potrzebowałaby 178–192 Mtoe biomasy, w zależności od wybranych ram polityki UE (Komisja Europejska, 2014). Rosnący popyt wywołuje presję i konkurencję, która dotyczy w szczególności zasobów drzewnych i gruntów pod uprawy rolne.

W szeregu badań stwierdzono już, że popyt na drewno w sektorze energetycznym, w połączeniu z zapotrzebowaniem na papier i pulpę, przemysł obróbki drewna i inne sektory, przekracza własną, zrównoważoną podaż w UE. Takie prognozy nie uwzględniają jeszcze możliwych nowych wymagań wynikających z polityki w zakresie bio-gospodarki. Dodatkowe grunty, na których można uprawiać rośliny energetyczne, są również bardzo nieliczne w UE, jeśli chcemy uniknąć negatywnych skutków dla ważnych siedlisk, takich jak użytki zielone i wypierania produkcji żywności. Badania szacują, że maksymalnie tylko 1,3 miliona hektarów ziemi, co odpowiada około jednej trzeciej powierzchni Holandii, może być w sposób zrównoważony wykorzystywane na uprawy energetyczne.

Co mówi nauka?

Wpływ na klimat i emisje gazów cieplarnianych wynikające ze zwiększonego wykorzystania bioenergii, jak również ogólna dostępność biomasy do celów energetycznych to tematy, które stają się przedmiotem coraz większej ilości badań i zainteresowania opinii publicznej. Badania naukowe obejmują również szeroko różne skutki społeczne i środowiskowe. Co stwierdzają badania?

Czy wykorzystanie bioenergii zmniejsza emisje gazów cieplarnianych (GHG)?

„Łącznie przekształcenie gruntów pod uprawy w celu uzyskania biopaliw może prowadzić do znacznych emisji gazów cieplarnianych. Nawet gdyby wykorzystywane były porzucone grunty i pastwiska, to światowa średnia w wysokości do 10% wykorzystania biopaliw w transporcie sprawiłaby, że ogólny efekt łagodzący wynikający ze stosowania biopaliw pierwszej generacji byłby wątpliwy” UNEP, 2009.

„Stosując ogólnoświatowy model rolnictwa w celu oszacowania emisji wynikających ze zmiany sposobu użytkowania gruntów ustalono, że etanol z kukurydzy, zamiast generować 20% oszczędności, niemal podwaja emisje gazów cieplarnianych w ciągu 30 lat i nadal zwiększa emisję gazów cieplarnianych w ciągu 167 lat. Biopaliwa z prosa rózgowego, jeśli są uprawiane na terenach przeznaczonych na kukurydzę w Stanach Zjednoczonych, zwiększają emisję o 50%. Wynik ten budzi obawy dotyczące dużych obowiązkowych ilości produkcji biopaliw i podkreśla wartość wykorzystywania produktów odpadowych.” Science, 2008.

„Prace naukowe wskazują, że emisje wynikające z pośredniej zmiany sposobu użytkowania gruntów mogą się znacznie różnić w zależności od surowca i mogą zanegować niektóre lub wszystkie redukcje emisji gazów cieplarnianych powodowane przez poszczególne biopaliwa w stosunku do zastępowanych przez nie paliw kopalnych”. Komisja Europejska, 2012.

„Bez zajęcia się kwestią zmiany sposobu użytkowania gruntów, cel Unii Europejskiej dotyczący energii odnawialnej w transporcie może nie przynieść faktycznych oszczędności emisji dwutlenku węgla w świecie rzeczywistym. Może się to skończyć jedynie działaniem na papierze, które wspiera powszechne wylesianie i wzrost cen żywności.” List do Komisji Europejskiej, podpisany przez ponad 200 naukowców, 2011.

„Wytwarzanie energii z biomasy ma na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Jednak spalanie biomasy zwiększa ilość dwutlenku węgla w powietrzu (podobnie jak spalanie węgla, ropy naftowej i gazu), jeśli pozyskiwanie biomasy zmniejsza ilość węgla magazynowanego w roślinach i glebach lub zmniejsza bieżącą sekwestrację dwutlenku węgla. Dlatego też prawodawstwo zachęcające do zastępowania paliw kopalnych przez bioenergię, niezależnie od źródła biomasy, może nawet doprowadzić do zwiększenia emisji dwutlenku węgla, przyspieszając tym samym globalne ocieplenie.” Komitet Naukowy Europejskiej Agencji Środowiska, 2011.

„Rachunkowość stosowana obecnie do oceny zgodności z limitami emisji dwutlenku węgla w protokole z Kioto i w prawodawstwie dotyczącym klimatu zawiera daleko idącą, ale dającą się naprawić wadę, która poważnie osłabia cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Nie liczy CO2 emitowanego z rur wydechowych i kominów podczas stosowania bioenergii, nie liczy również zmian w emisjach pochodzących z użytkowania gruntów, gdy biomasa jest pozyskiwana lub uprawiana. Takie rozliczenie błędnie traktuje całą bioenergię jako neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, niezależnie od źródła biomasy, co może powodować duże różnice w emisjach netto.” Science, 2009.

„Spalanie biomasy powoduje emisję gazów cieplarnianych brutto w przybliżeniu równą spalaniu paliw kopalnych. Jeżeli produkcja bioenergii ma wygenerować redukcję netto emisji, to należy je rekompensować poprzez zwiększone pochłanianie dwutlenku węgla netto przez faunę i florę oraz gleby. Odpowiednie porównanie dotyczy zatem strumienia biosfery netto w przypadku braku bioenergii w porównaniu ze strumieniem biosfery netto w obecności produkcji bioenergii. Przy obliczaniu tych strumieni należy uwzględnić skutki bezpośrednie i pośrednie.” IPCC, 2014.

„Jednakże prognozy oparte na scenariuszu odniesienia sugerują znaczny spadek (-25 do -40%) ilości pochłaniaczy dwutlenku węgla w lasach w UE do 2030 roku w porównaniu z rokiem 2010. Wykorzystanie drewna do produkcji bioenergii skutkuje początkowo długiem węglowym wynikającym ze zmniejszonego magazynowania w lasach, co ma wpływ na bilans gazów cieplarnianych netto w zależności od rodzaju energii, który jest zastępowany i rozważanego okresu (McKechnie i in., 2011). Włączenie dodatkowych celów bioenergetycznych państw członkowskich UE ma wpływ na rozwój europejskich leśnych pochłaniaczy dwutlenku węgla (oraz na zasoby węgla), co nie zostało uwzględnione w unijnym celu redukcji emisji (Bottcher i in., 2012).” IPCC, 2014.

„Założenie o neutralności węglowej jest często uzasadniane tym, że spalanie biomasy zwraca do atmosfery jedynie węgiel pochłonięty przez rosnące rośliny. Rośliny pochłaniają węgiel, ale ten tok myślenia zawiera błąd „bazowy”, ponieważ nie uwzględnia faktu, że gdyby bioenergia nie była produkowana, rośliny, które nie zostały zebrane, nadal pochłaniałyby węgiel i przyczyniałyby się do redukcji węgla w powietrzu. Ponieważ taka redukcja emisji dwutlenku węgla i tak miałaby miejsce i jest uwzględniana w światowej projekcji ilości węgla w atmosferze, liczenie bioenergii wykorzystującej ten węgiel jako neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla skutkuje podwójnym liczeniem.” Polityka energetyczna, 2012.

„Z analizowanych badań wynika, że w celu oceny potencjału bioenergii leśnej w zakresie łagodzenia zmian klimatu, założenie neutralności biogennej pod względem emisji dwutlenku węgla nie ma zastosowania w horyzoncie czasowym odpowiednim dla polityki (w szczególności w odniesieniu do dedykowanego pozyskiwania drewna z pni wyłącznie na potrzeby bioenergii), jeżeli zmiany zasobów węgla w lasach nie są uwzględniane.” Wspólne Centrum Badawcze (Komisja Europejska), 2013.

„W literaturze naukowej powszechnie uznaje się, że zwiększenie poziomu pozyskiwania drewna na istniejących obszarach leśnych doprowadzi w większości przypadków do zmniejszenia ogólnego poziomu zasobów węgla w lasach w porównaniu z zasobami węgla w lasach, na których wcześniej prowadzono pozyskiwanie drewna. Tam, gdzie dodatkowe pozyskiwanie jest wykorzystywane do dostarczania bioenergii jako jedynego produktu, taka bioenergia leśna będzie zazwyczaj wiązała się z wysokimi emisjami gazów cieplarnianych (tj. w porównaniu z kopalnymi źródłami energii) przez wiele dziesięcioleci.” DG Energy Project, 2014.

„Niniejsza praca pokazuje, że w 2020 r. możliwe będzie zaspokojenie brytyjskiego zapotrzebowania na biomasę stałą do produkcji energii elektrycznej z biomasy pochodzącej z Ameryki Północnej, co doprowadzi do wytworzenia energii elektrycznej o intensywności emisji gazów cieplarnianych poniżej 200 kg CO2e/MWh, przy pełnym uwzględnieniu zmian stanu zasobów węgla na lądzie. Istnieją jednak inne scenariusze dotyczące bioenergii, które mogłyby prowadzić do wysokiej intensywności emisji gazów cieplarnianych (np. większej niż energia elektryczna pochodząca z węgla, gdy analizuje się sytuację w perspektywie ponad 40 lub 100 lat), ale zgodnie z metodologią LCA Dyrektywy w sprawie Odnawialnych Źródeł Energii, intensywność emisji gazów cieplarnianych byłaby niższa niż 200 kg CO2e/MWh.” Brytyjski Departament Energii i Zmian Klimatycznych, 2014.

„Neutralność węglowa nie może być z góry zakładana dla wszystkich rodzajów energii z biomasy. Istnieją okoliczności, w których biomasa jest uprawiana, zbierana i spalana w sposób neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla, ale neutralność węglowa nie jest właściwym założeniem a priori; jest to wniosek, który należy wyciągnąć dopiero po uwzględnieniu cyklu produkcyjnego i konsumpcyjnego danego surowca. Istnieje znaczna różnorodność w 4 rodzajach surowców, źródłach i metodach produkcji, w związku z czym biogeniczne emisje dwutlenku węgla netto będą się znacznie różnić. Oczywiście biogeniczne surowce zastępujące paliwa kopalne nie muszą być neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla, aby były lepsze od paliw kopalnych pod względem wpływu na klimat.” Rada ds. Nauki Agencji Ochrony Środowiska, 2011.

„Pozyskiwanie całych drzew w celu pozyskania energii w prawie wszystkich okolicznościach spowoduje bardzo znaczący wzrost emisji netto dwutlenku węgla w porównaniu z wykorzystaniem paliw kopalnych. Wynika to z utraty przyszłej sekwestracji dwutlenku węgla z rosnących drzew – szczególnie z drzew dojrzałych w starych lasach, których tempo absorpcji dwutlenku węgla może być bardzo wysokie – oraz z utraty węgla w glebie w wyniku jej wzruszania”

Czy spalamy więcej niż powinniśmy?

„Niektóre organizacje opowiedziały się za osiągnięciem celu bioenergetycznego polegającego na zaspokojeniu 20% całkowitego światowego zapotrzebowania na energię do 2050 r., co wymagałoby około 225 eksadżuli energii w biomasie rocznie. Ilość ta jest jednak w przybliżeniu równa całkowitej ilości biomasy pozyskiwanej obecnie przez ludzi – wszystkich roślin uprawnych, pozostałości roślinnych i drzew zbieranych przez ludzi w celu produkcji żywności, drewna i innych zastosowań, a także całej trawy spożywanej przez zwierzęta gospodarskie na całym świecie.” Światowy Instytut Zasobów, 2015.

„Z pewnością nie ma wystarczającej ilości drewna, która mogłaby zaspokoić łączne potrzeby przemysłu leśnego oraz producentów energii z drewna ze źródeł krajowych w roku 2030.” Mantau i in., 2010.

„Wykluczając niektóre z tych obszarów głównie ze względów agronomicznych i środowiskowych, szacujemy, że od 1 do 1,5 miliona hektarów ziemi mogłoby być dalej analizowane pod kątem uprawy roślin energetycznych. Liczba ta może być wysoka, ponieważ obejmuje znaczne obszary, które nie są łatwo identyfikowalne w aktualnych statystykach dotyczących rolnictwa lub użytkowania gruntów.” IEEP, 2014.

„Stwierdzamy, że same tylko pozostałości z wyrębu mogą nie być w stanie zaspokoić zapotrzebowania na bioenergię wynikającego ze Standardu Materiałów Odnawialnych Północnej Karoliny. W ten sposób niewielkie drewno okrągłe (papierówka) może zostać wykorzystane do zaspokojenia pozostałego zapotrzebowania na bioenergię, co powoduje wzrost cen drewna i jego pozyskiwania, wypieranie tradycyjnych produktów, wyższe dochody właścicieli gruntów leśnych oraz zmiany w strukturze zasobów leśnych.” Biomasa & Bioenergia, 2010.

Spalanie większej ilości biomasy w celu uzyskania energii: jakie są tego skutki?

„Jednak ze względu na potencjalnie negatywne skutki wykorzystania bioenergii jako strategii łagodzącej, rozwój bioenergii prowadzi do powstania kilku pojawiających się zagrożeń, które podsumowano w tabeli 19-2. Systemy, które mogą być podatne na rozwój bioenergii, to systemy żywnościowe (wysokie prawdopodobieństwo, wynikające z zastępowania upraw przeznaczonych do produkcji żywności surowcami bioenergetycznymi, zob. tabela 19-2.iii, sekcje 19.4.1.) oraz ekosystemy (wysokie prawdopodobieństwo), w których uprawa biopaliw może bezpośrednio lub pośrednio wywoływać zmiany w użytkowaniu gruntów, wypierając ekosystemy lądowe, takie jak lasy, które w przeciwnym razie mogą również działać jak pochłaniacze dwutlenku węgla, zob. tabela 19-2.i).” IPCC, 2014.

„Ekspansja bioenergii, a w szczególności biopaliw, zwiększa korporacyjną siłę podmiotów międzynarodowych wobec rządów i podmiotów lokalnych, co ma szkodliwy wpływ na krajową politykę żywnościową i rolną (Dauvergne i Neville, 2009; Glenna and Cahoy, 2009; Hollander, 2010; Mol, 2010; Fortin, 2011; Jarosz, 2012), co dalej marginalizuje drobnych właścicieli (Ariza-Montobbio i in., 2010; De Schutter, 2011; Neville i Dauvergne, 2012) oraz ludność lokalną (Montefrio, 2012; Obidzinski i in., 2012; Montefrio i Sonnenfeld, 2013; Manik i in., 2013).” IPCC, 2014.

„Dalszy rozwój produkcji bioenergii może powodować bezpośrednie negatywne skutki dla środowiska oraz pośrednie skutki wynikające z efektów przemieszczenia (zmiany i przesunięcia w użytkowaniu gruntów, np. z użytków zielonych na grunty orne). Te bezpośrednie i pośrednie skutki mogą podważyć ważny cel, jaki społeczeństwo stara się osiągnąć dzięki wykorzystywaniu bioenergii – redukcję emisji gazów cieplarnianych – i zagrozić osiągnięciu innych celów środowiskowych, takich jak ochrona różnorodności biologicznej i zasobów wodnych.” Europejska Agencja Środowiska, 2008.

„W latach 2007-2009 biopaliwa miały znaczący udział w globalnym wykorzystaniu kilku upraw – 20% w przypadku trzciny cukrowej, 9% w przypadku roślin oleistych i zbóż gruboziarnistych oraz 4% w przypadku buraków cukrowych. Prognozy obejmują szeroki zakres możliwych skutków, ale wszystkie one sugerują, że produkcja biopaliw będzie wywierać znaczną presję na wzrost cen w przyszłości. Ponadto tak długo, jak rządy będą narzucać nakazy (zobowiązania do mieszania ustalonych proporcji biopaliw z paliwami kopalnymi lub wiążące cele dotyczące udziału biopaliw w zużyciu energii), produkcja biopaliw pogorszy nieelastyczność cenową popytu, co przyczyni się do zmienności cen produktów rolnych.” OECD i in., 2011.

Co napędza popyt?

Zapotrzebowanie na biomasę, taką jak drewno, uprawy i odpady do produkcji energii, rośnie ze względu na politykę UE.

Podczas gdy popyt na żywność, drewno i większość zasobów naturalnych ma wzrosnąć ze względu na rosnące zapotrzebowanie i ogólny wzrost liczby ludności, popyt ze strony sektora energetycznego jest napędzany przez politykę energetyczną i klimatyczną. Dlatego też uzasadniona jest kontrola, aby zapewnić realizację celów polityki energetycznej i klimatycznej, bez znacznych dodatkowych szkód dla ekosystemów i ich funkcji.

UE dąży do tego, aby do roku 2020 20% całkowitego zużycia energii (i 10% zużycia energii z sektora transportu) pochodziło z odnawialnych źródeł energii, co zostało przedstawione w Dyrektywie dot. Odnawialnych Źródeł Energii. Cele te zostały przełożone na wiążące, krajowe cele dla państw członkowskich. Do roku 2030, 27% zużycia energii w UE powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych, ale nadal nie jest jasne, w jaki sposób zadanie to zostanie podzielone pomiędzy państwa członkowskie.

Ponadto UE wdrożyła inne regulacje, na przykład w celu zmniejszenia intensywności emisji dwutlenku węgla z paliw transportowych (Dyrektywa w sprawie Jakości Paliw) lub ograniczenie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z przemysłu (unijny system handlu uprawnieniami do emisji), które również przyczyniają się do zwiększonego wykorzystania bioenergii – w wielu przypadkach w oparciu o błędne założenia.

W przypadku większości bioenergii, tj. biomasy stałej i biogazu wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej i ciepła, UE nie ma wymogów w zakresie zrównoważonego rozwoju, a zatem nie ma środków ograniczających szkody dla środowiska związane np. z dodatkowym pozyskiwaniem drewna lub wykorzystywaniem użytków zielonych.

Polityka UE również błędnie zakłada, że wszelkie wykorzystywanie bioenergii nie powoduje emisji gazów cieplarnianych, mimo iż nauka wyraźnie stwierdziła, że jest to błędne założenie

W przypadku biopaliw w sektorze transportu, polityka UE zawiera pewne wymogi zrównoważonego rozwoju. Podczas gdy wprowadzono zabezpieczenia mające na celu ograniczenie bezpośredniej zmiany użytkowania gruntów z powodu biopaliw (np. przekształcanie użytków zielonych), pośrednia zmiana użytkowania gruntów oraz wynikająca z nich emisja gazów cieplarnianych nie były początkowo regulowane. Pośrednia zmiana użytkowania gruntów jest szczególnie związana z „biopaliwami pierwszej generacji” produkowanymi z upraw żywności i pasz.

Liczne badania naukowe dotyczące emisji spowodowanych wylesianiem powiązanym z produkcją biopaliw, wpływu na społeczności lokalne na globalnym Południu oraz dostępu do ziemi, a także wiele historii opublikowanych po przyjęciu unijnej polityki dotyczącej biopaliw, szybko zmieniły postrzeganie przez opinię publiczną korzyści płynących z biopaliw. Okazało się, że w niektórych przypadkach emisje z biopaliw mogą być nawet gorsze niż w przypadku zwykłych paliw kopalnych, które Europa próbowała zastąpić. To, wraz z powiązaniami ze zmianami cen żywności, spowodowało, że Komisja Europejska w roku 2012 zaproponowała nowe przepisy, których celem jest ograniczenie udziału biopaliw pochodzenia rolnego w realizacji celów w zakresie energii odnawialnej oraz prawidłowe informowanie o skutkach pośrednich zmian w użytkowaniu gruntów. Nowe przepisy wskazują również na zrównoważony charakter tzw. biopaliw drugiej generacji (często wytwarzanych z odpadów i pozostałości).

Co spalamy?

Odpady

Różne rodzaje strumieni odpadów pochodzenia biologicznego mogą zapewnić zrównoważone wykorzystanie bioenergii

Odpady z potencjałem do wykorzystania bioenergetycznego obejmują osady ściekowe, obornik od zwierząt gospodarskich, frakcje bioodpadów stałych odpadów komunalnych, zużyty olej kuchenny oraz inne przemysłowe odpady spożywcze.

Niemniej jednak kilka wyzwań wiąże się również z rosnącym wykorzystaniem odpadów pochodzenia biologicznego do produkcji energii. Nawet jeśli odpady są pochodzenia biologicznego, nie oznacza to, że są one prawdziwie odnawialnymi zasobami w społeczeństwie, w którym ogólnym celem jest ograniczenie produkcji odpadów. Zgodnie z europejskim prawodawstwem dotyczącym odpadów, priorytetem powinno być zawsze możliwie jak największe ograniczenie ilości odpadów, a następnie ponowne wykorzystanie i recykling materiałów. Agenda polityczna UE, która chce zbudować gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której zasoby są raczej ponownie wykorzystywane niż spalane, oraz prawodawstwo mające na celu zwiększenie recyclingu, jeszcze bardziej popiera te cele. Ponadto duża część zasobów jest bardzo rozproszona i niełatwo je zbierać do celów energetycznych.

Ponadto wiele z tych strumieni „odpadów” jest już wykorzystywanych jako surowce o niskiej wartości w procesach przemysłowych i rolniczych i nie mogą one być przekierowane do produkcji bioenergii bez wtórnego wpływu na rynki niższego szczebla.

Część tych „odpadów” odgrywa ważną rolę w ochronie środowiska poprzez kompostowanie. Na przykład słoma pochodząca z produkcji rolnej jest również ważna dla gleby i może być wykorzystywana jako ściółka dla zwierząt oraz do innych zastosowań w rolnictwie. Olej talowy, który jest produktem ubocznym przemysłu celulozowego, jest już wykorzystywany jako surowiec do produkcji chemikaliów pochodzenia biologicznego – stosowanie go obecnie do produkcji biopaliw wywiera dodatkową presję na ten surowiec, a zatem może wymusić stosowanie alternatywnych rozwiązań, takich jak paliwa kopalne.

Biorąc pod uwagę te ograniczenia, potencjał zasobów odpadów do celów energetycznych jest również dość ograniczony. Zachęty do wykorzystywania „odpadów” w produkcji bioenergii muszą być starannie zaprojektowane, aby nie wypierać innych zastosowań ani nie utrudniać stosowania gospodarki o obiegu zamkniętym.

Lasy

Podczas gdy wiele europejskich lasów powoli odradza się po stuleciach nadmiernej eksploatacji, na kontynencie nie ma już praktycznie żadnych lasów pierwotnych

Lasy europejskie oferują społeczeństwu wiele funkcji ekosystemowych, np. drewno, rekreację, różnorodność biologiczną i składowanie dwutlenku węgla. Jednak gatunki zależne od dojrzałego lasu i martwego drewna są często zagrożone.

Lasy i gospodarka leśna stoją przed różnymi wyzwaniami związanymi z rozwojem ekologicznym oraz społeczno-gospodarczym, takimi jak zmiany klimatu i rosnące zapotrzebowanie na drewno z sektora bioenergii. Lasy stanowią obecnie najważniejsze źródło bioenergii w Europie. Zakłada się również, że sektor energetyczny będzie wiodącym sektorem w zwiększaniu wykorzystywania drewna, z ponad 200 milionami metrów sześciennych dodatkowego zużycia drewna na cele energetyczne w latach 2010-2020. Odpowiada to około 40% aktualnych zbiorów lasów w UE.

Bioenergia sprowadzana spoza Europy to najczęściej również drewno w postaci pelletu drzewnego. Europa importuje już ponad 5 milionów ton pelletu drzewnego, w celu spalania go w obiektach energetycznych, głównie z południowych Stanów ZjednoczonychKanady. Import pelletu do UE potroił się w ciągu ostatnich pięciu lat z powodu polityki w zakresie energii odnawialnej. Negatywny wpływ zwiększonego wyrębu na środowisko naturalne jest silnie widoczny zarówno w USA, jak i w Kanadzie.

Już przed wprowadzeniem polityki UE w zakresie energii odnawialnej, produkty uboczne przemysłu papierniczego i drzewnego, takie jak ług czarny i trociny, były wykorzystywane do produkcji energii. Uważa się, że stosowanie tego rodzaju odpadów i pozostałości, w tym również drewna odpadowego, przycinanie roślinności w celu zarządzania krajobrazem oraz w pewnym stopniu pozostałości i gałęzie z obszarów pozyskiwania drewna, ma mniej negatywny wpływ na przyrodę i klimat. Jednak dostępność tych zasobów jest ograniczona i mają one również konkurencyjne zastosowania.

Negatywne skutki dla środowiska i klimatu są szczególnie niepokojące, gdy zapotrzebowanie na energię napędza zwiększoną ilość wycinki drzew, a całe drzewa o innych potencjalnych zastosowaniach są wykorzystywane bezpośrednio do celów energetycznych. Szacuje się, że wykorzystanie całych drzew (w tym tzw. trzebieży drzew, papierówki itp.) oraz drzew z dodatkowego pozyskania drewna powoduje znaczne emisje dwutlenku węgla i tzw. dług węglowy. Przewiduje się, że niezliczone emisje związane z wykorzystaniem bioenergii drzewnej w UE wyniosą 100-150 Mt CO2eq rocznie do roku 2020, o ile nie nastąpią zmiany w polityce dotyczącej bioenergii.

Rolnictwo

Grunty rolne są zasobem ograniczonym, ale kluczowym dla przetrwania człowieka. Bioenergia jest kolejnym obciążeniem dla tego ważnego zasobu naturalnego – obciążeniem, na które ledwo możemy sobie pozwolić

Bioenergia pochodząca z gruntów rolnych często ma postać regularnych upraw, takich jak kukurydza, rzepak lub trzcina cukrowa. Uprawy te były tradycyjnie wykorzystywane do produkcji żywności, ale mogą być również przetwarzane na różne formy bioenergii. Potencjalnymi źródłami bioenergii są również odpady i pozostałości z upraw rolnych, takie jak słoma z pszenicy, puste kiście owoców palmowych lub kolby i plewy kukurydzy.

Produkty rolne są obecnie najczęściej wykorzystywane do produkcji biopaliw w sektorze transportu oraz do produkcji biogazu w celu produkcji energii elektrycznej. Większość biopaliw to biodiesel wytwarzany z olejów roślinnych – z nasion rzepaku, oleju palmowego i soi. Jedną piątą biopaliw zużywanych w Europie stanowi bioetanol produkowany z roślin takich jak trzcina cukrowa, kukurydza lub pszenica bogata w cukry. Biogaz jest również często produkowany z roślin spożywczych. Około połowa biogazu w UE wytwarzana jest z kukurydzy, reszta z pozostałości rolnych.

Trzy czwarte powierzchni lądu na świecie, zdolnej do uprawy roślinności, jest już zagospodarowane lub eksploatowane w celu zaspokojenia potrzeb ludzi związanych z żywnością i produkcją tkanin

Reszta obejmuje głównie pozostałe niezbędne ekosystemy naturalne. Rosnące poszukiwania bioenergii zaostrzają tę konkurencję o ziemię. Kiedy rolnictwo rozszerza się na nowe terytoria, zazwyczaj dzieje się to kosztem obszarów naturalnych, wywierając dalszy nacisk na pozostałe lasy i użytki zielone na całym świecie oraz tworząc emisje gazów cieplarnianych poprzez wylesianie i zmianę sposobu użytkowania gruntów. To, wraz z wpływem na światowe rynki żywności i ceny, spowodowało, że UE ograniczyła ilość biopaliw w celach dotyczących energii odnawialnej.

Nawet jeśli istnieje tendencja do porzucania gruntów rolnych w niektórych częściach Europy w miarę intensyfikacji produkcji żywności i przemieszczania się w inne miejsca, możliwości rozszerzenia produkcji energii na nowe obszary lądowe pozostają ograniczone. Opuszczony teren często znajduje się na obszarach trudno dostępnych, może mieć zły stan gleby, a tym samym prowadzić do niskich plonów. Jeśli polityka zostanie wykorzystana w celu przywrócenia uprawy takich gruntów, pozostają pytania, czy produkcja bioenergii byłaby najbardziej odpowiednim wykorzystaniem tej ziemi, czy też inne potrzeby społeczne powinny być traktowane priorytetowo (np. produkcja żywności lub materiałów).

Obecnie istnieje również problem ze sposobem uprawiania gruntów rolnych, szczególnie w świecie zachodnim. Najnowsze prognozy Europejskiej Agencji Środowiska podkreślają negatywne skutki rolnictwa, zanieczyszczenia wód, nadmiernego stosowania nawozów i utraty różnorodności biologicznej użytków zielonych. Zwiększona presja ze strony rosnącej populacji globalnej i przejście do biogospodarki, w tym bioenergii, coraz bardziej przesuwają tę granicę. Ponieważ wiele gatunków już przystosowało się do krajobrazu rolniczego, niektóre negatywne skutki porzucania ziemi mogłyby zostać potencjalnie ograniczone przez coś podobnego do bioenergii.

Przeczytaj więcej na temat efektu motyla biopaliw i dlaczego musimy powstrzymać złe biopaliwa.

Czy wiedziałeś, że..

Mimo że bioenergia jest zasobem odnawialnym, jej wykorzystanie nie zawsze jest zrównoważone

Faktem jest to, że biomasa z roślin, drzew i innych substancji organicznych ma zdolność do odrastania po ścięciu i zbiorze. Jednak podczas gdy energia słoneczna, wiatrowa lub energia fal nie może być wyczerpana lub nadmiernie eksploatowana przez ludzkie działania, zasoby biomasy mogą. Na przykład nadmierna eksploatacja może oznaczać, że lasy są wycinane w stopniu, który szkodzi ich zdolności do wytwarzania innych funkcji ekosystemu i zachowania różnorodności biologicznej lub też, że gleba jest uprawiana tak intensywnie, że jej zdolność do uprawiania roślin ulega obniżeniu.

Zrównoważony rozwój związany z wykorzystywaniem biomasy do celów energetycznych wymaga znacznie większej uwagi niż wykorzystanie niewyczerpywalnych źródeł energii. W Europie, a także na całym świecie, nasz ślad ekologiczny jest już większy niż globalna zdolność biologiczna, która odnosi się do zdolności ekosystemów do wytwarzania użytecznych materiałów biologicznych (kluczowych dla ludzkości) oraz do absorbowania odpadów i emisji generowanych przez ludzi. Oznacza to, że już dziś nasze wykorzystanie zasobów biomasy nie opiera się na zasadach zrównoważonego rozwoju, a zróżnicowane potrzeby ludzkie wywierają zbyt dużą presję na lądy i lasy.

Bioenergia nie jest neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla, a jej stosowanie nie zawsze ogranicza emisję gazów cieplarnianych

Powszechnie przyjmuje się, że spalanie biomasy jest „neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla” i nie powoduje emisji gazów cieplarnianych. Jest jednak oczywiste, że podczas spalania biomasy, czyli materii organicznej, węgiel jest uwalniany z rur wydechowych lub kominów. Dlaczego więc bioenergia nie ma być źródłem emisji dwutlenku węgla?

Pierwszym podstawowym błędem w rozliczaniu emisji dwutlenku węgla w bioenergii jest nieuwzględnienie produkcji i wykorzystania biomasy i gruntów, jeżeli nie są one wykorzystywane do produkcji bioenergii. Redukcja emisji gazów cieplarnianych jest zazwyczaj porównywana z poziomem bazowym emisji (w polityce międzynarodowej poziom emisji z roku 1990 jest często stosowany jako poziom odniesienia). W przypadku roślin i drzew, sytuacja wyjściowa polega na tym, że stale rosną i absorbują dwutlenek węgla. Jednakże, gdy biomasa zostanie zebrana i spalona do celów energetycznych, korzyści związane z dalszym wzrostem zostaną utracone.

Innym rozwiązaniem może być sytuacja wyjściowa, w której biomasa lub ziemia są wykorzystywane do innych potrzeb człowieka, np. drewno jest wykorzystywane do celów budowlanych, a ziemia do produkcji żywności. Jeśli biomasa lub ziemia są wykorzystywane do celów energetycznych, materiały budowlane i żywność będą musiały być produkowane gdzie indziej. Aby prawidłowo ocenić bilans węglowy wykorzystania bioenergii, należy wziąć pod uwagę scenariusz bazowy lub tzw. scenariusz alternatywny.

Na przykład jeśli ziemia jest wykorzystywana raczej do produkcji roślin energetycznych, a nie żywności, żywność zazwyczaj musi być uprawiana gdzieś indziej, ponieważ popyt na nią pozostaje lub nawet wzrasta w związku z rosnącą populacją ludzi na świecie. Jeśli prowadzi to do dodatkowego przystosowania terenu dla rolnictwa, węgiel zostanie uwolniony z adaptowanych ekosystemów, takich jak lasy (zjawisko zwane również pośrednią zmianą użytkowania gruntów (ILUC)). W przypadku lasów i innej wolno rosnącej biomasy, założenie neutralności węglowej również fałszywie sugeruje, że cała zebrana biomasa odrośnie wraz z upływem czasu. W przypadku starego lasu zastąpionego lasem gospodarczym, zazwyczaj tak się nie dzieje. Istnieje również opóźnienie w ponownym wchłanianiu węgla uwalnianego podczas spalania, ponieważ odrost drzew może trwać kilka dekad (zjawisko znane jako dług węglowy).

Wszystkie te skutki i ich emisje są pomijane w obecnych politykach energetycznych, które w większości przypadków błędnie przypisują bioenergetyce wskaźnik zerowej emisji dwutlenku węgla. Jeśli wykorzystanie bioenergii zastąpi wykorzystanie paliw kopalnych, więcej węgla pozostanie pod ziemią w postaci paliw kopalnych. Korzyść ta odbywa się jednak kosztem zmniejszenia ilości dwutlenku węgla magazynowanego przez rośliny i gleby. Bioenergia zmniejsza emisję CO2 tylko w takim stopniu, w jakim pierwszy efekt przewyższa drugi.

Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) nie uważa, że biomasa wykorzystywana do produkcji energii jest automatycznie „neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla”

Międzynarodowe standardy rozliczania emisji gazów cieplarnianych zostały opracowane na potrzeby międzynarodowej konwencji klimatycznej (Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych – Konwencja w sprawie zmian klimatu). UNFCCC jest wspierana przez Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu, międzyrządowy organ naukowy, który opracowuje również wytyczne dotyczące rozliczania emisji gazów cieplarnianych.

Zgodnie z międzynarodową konwencją klimatyczną, kraje oddzielnie zgłaszają swoje emisje związane z wykorzystywaniem energii i użytkowaniem gruntów. Na przykład, jeżeli wycięty jest hektar lasu, a drewno jest wykorzystywane do produkcji bioenergii, węgiel utracony w lesie jest liczony jako emisja związana z użytkowaniem gruntów. W celu uniknięcia błędów związanych z podwójnym zliczaniem, zasady zezwalają zatem państwom na ignorowanie tego samego węgla, kiedy jest on uwalniany z komina. Ta zasada zliczania nie zakłada, że biomasa jest neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla, ale raczej, że emisje mogą być zgłaszane w sektorze użytkowania gruntów. Jak zostało to wyraźnie stwierdzone przez IPCC, „biomasa wykorzystywana do celów energetycznych nie jest automatycznie uważana za „neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla”, nawet jeśli uważa się, że biomasa jest produkowana w sposób zrównoważony”.

Zapotrzebowanie Europy na biomasę może przewyższyć zrównoważone dostawy

Europa już wykorzystuje znaczne ilości biomasy do celów energetycznych. Szacuje się, że około połowa drewna zebranego w Europie jest rzeczywiście wykorzystywana do produkcji energii, bezpośrednio lub jako część procesu przemysłowego, w którym głównym produktem jest materiał, taki jak papier lub masa celulozowa (Mantau, 2010). Drewno z lasów i ziemia do uprawy roślin są najważniejszym i najbardziej potrzebnym zasobem do produkcji biomasy. Kilka badań (przykłady tutajtutaj) już wskazuje, że potencjał w Europie do zwiększania pozyskiwania drewna lub do uprawy większej ilości gruntów jest bardzo ograniczony.

Planowane zapotrzebowanie UE na drewno do roku 2030, przy założeniu, że obecne rosnące wykorzystanie drewna do produkcji energii będzie się utrzymywać, prawdopodobnie przewyższy ilość, którą można bezpiecznie i stabilnie pozyskiwać z europejskich lasów. Oznacza to, że Europa będzie bardziej polegać na importowanym drewnie lub doświadczy degradacji własnych lasów. Powierzchnia gruntów, które można wykorzystać pod uprawy energetyczne bez wypierania żywności i niszczenia cennych siedlisk, została oszacowana na maksymalnie 1,3 mln hektarów. W 2010 roku powierzchnia gruntów wykorzystywana do produkcji biopaliw w UE była w przybliżeniu już trzy razy większa.

Bioenergia różni się od innych odnawialnych źródeł energii

Bioenergia różni się na wiele sposobów od innych odnawialnych źródeł energii, takich jak wiatr, słońce lub energia fal. Po pierwsze, chociaż zasoby biomasy są odnawialne, to mogą zostać wyczerpane i nadmiernie eksploatowane przez ludzkie działania, a ich zdolność od odnawiania jest utrudniona. Inne odnawialne źródła energii w niewielkim zakresie są narażone na wpływ człowieka.

Po drugie, produkcja energii z biomasy opiera się na jej spalaniu, jak w przypadku paliw kopalnych, takich jak węgiel lub ropa. Oznacza to, że spalanie biomasy w przeciwieństwie do innych źródeł odnawialnych bezpośrednio wytwarza ciepło . Oznacza to również, że duża część infrastruktury energetycznej potrzebnej do wytwarzania bioenergii jest podobna do infrastruktury dla paliw kopalnych. Dzięki kilku modyfikacjom biomasa może być często spalana w tych samych elektrowniach co węgiel lub przetworzona na paliwa, które mogą być wykorzystywane w tych samych zbiornikach, co benzyna w transporcie. Opieranie się na biomasie nie jest zatem silnym motorem zmian potrzebnych do „transformacji energetycznej” lub zmian w infrastrukturze, takich jak zdecentralizowana produkcja energii, elektryfikacja transportu lub zamknięcie nieefektywnych, starych elektrowni. Innymi słowy, współspalanie biomasy z węglem pozwala na kontynuację modelu biznesowego opartego na paliwach kopalnych.

Na przykład w wyniku wysiłków UE zmierzających do zwiększenia wykorzystywania bioenergii, więcej elektrowni zaczęło współspalać biomasę z węglem w elektrowniach węglowych. Powoduje to bardzo niską efektywność produkcji energii i może przedłużyć żywotność starych elektrowni węglowych, które w przeciwnym razie osiągnęłyby kres swojej żywotności.

Wreszcie, ponieważ bioenergia zawsze wymaga spalania, istnieje kilka innych emisji poza tymi związanymi z CO2, podobnie jak w przypadku węgla lub innych paliw kopalnych. Spalanie biomasy zazwyczaj wytwarza dużo małych cząstek stałych (PM), które mogą mieć wpływ na serce i płuca oraz powodować poważne skutki zdrowotne.

Przemysł bioenergetyczny wykorzystuje odpady i pozostałości biomasy, które mogą mieć inne zastosowania

Przedsiębiorstwa energetyczne często deklarują, że wykorzystują wyłącznie zasoby biomasy, których nie potrzebują inne branże, zwłaszcza w przypadku drewna. Twierdzą one, że wykorzystują tylko pozostałości po nich.

Sektory przemysłu papierniczegocelulozowo-drzewnego wyraźnie uznały już sektor energetyczny za konkurenta odnośnie tych samych zasobów drewna, co już wskazuje, że sektor energetyczny nie wykorzystuje tylko resztek po innych. Konkurencja wzrosła ze względu na politykę w zakresie energii odnawialnej, która doprowadziła do uzyskania dotacji na wykorzystanie drewna do produkcji energii, bez żadnych restrykcji i ograniczeń.

Istnieją również bezpośrednie dowody, zwłaszcza z południowych Stanów Zjednoczonych, które są obecnie największym eksporterem drewna na potrzeby energetyczne w Europie, że całe drzewa są pozyskiwane na cele energetyczne, a pozyskiwanie energii odbywa się w lasach o bogatej różnorodności biologicznej.

Bioenergia ma ograniczoną rolę do odegrania w sektorze energii odnawialnej

W dążeniu do odejścia od stosowania paliw kopalnych na rzecz bardziej zrównoważonych, odnawialnych źródeł energii i niskoemisyjnej przyszłości, bioenergia może odegrać pewną rolę. Praktycznie wszystkie scenariusze i modele wykorzystania energii w następnych dziesięcioleciach – jeśli poważnie potraktujemy walkę ze zmianami klimatu – zakładają, że pewna ilość energii zostanie wyprodukowana z wykorzystaniem bioenergii. Dotyczy to zarówno scenariuszy instytucji międzynarodowych, takich jak Międzynarodowa Agencja Energii
(IEA), jak i organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska, takich jak Greenpeace lub WWF.

Niemniej jednak udział bioenergii i jej rola w sektorze energetycznym różni się znacznie w zależności od scenariusza, co oznacza, że istnieje wiele alternatyw do wyboru. Scenariusze opowiadające się za wysokimi poziomami wykorzystania bioenergii zazwyczaj koncentrują się bardziej na sektorze energetycznym, przy mniejszym uwzględnieniu wpływu na ekosystemy i rynki surowców, dostępności gruntów oraz ogólnie mniejszą ilość środków ostrożności.

Inne scenariusze pokazują, że przejście na energię odnawialną w przyszłości jest również możliwe, jeżeli ograniczymy wykorzystanie bioenergii do dostępnych w sposób zrównoważony zasobów opartych na odpadach i pozostałościach oraz do bardzo ograniczonej powierzchni gruntów pod uprawy energetyczne, z większymi ogólnymi korzyściami dla środowiska wynikającymi z wykorzystania biomasy. Takie scenariusze zazwyczaj podkreślają wykorzystanie biomasy w sektorze ciepłowniczym i do konkretnych zastosowań w transporcie, gdzie trudniej jest znaleźć alternatywę dla silników spalinowych. Zakładają one również zwiększone wysiłki w zakresie wydajności spalania biomasy.

Używanie bioenergii nie zawsze jest lepsze dla klimatu niż używanie paliw kopalnych

Zwiększone wykorzystanie bioenergii jest obecnie napędzane głównie przez regulacje mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu i ograniczanie emisji gazów cieplarnianych. Przy takich celach polityki, priorytetem powinno być porównanie poziomów emisji bioenergii i energii pochodzącej z paliw kopalnych.

Szereg badań wykazał już, że jeżeli weźmie się pod uwagę pełne skutki emisji dwutlenku węgla (w tym skutki pośrednie i zmiany zasobów węgla w ekosystemach spowodowane wykorzystaniem bioenergii), bioenergia nie zawsze zmniejsza emisje w porównaniu z paliwami kopalnymi. Dotyczy to w szczególności biodiesla wytworzonego z soi, oleju palmowego lub rzepaku, które wymagają uprawy ziemi i mogą prowadzić do pośredniej zmiany sposobu użytkowania gruntów (np. wyrąb lasów pod użytki rolne) i pelletu drzewnego, jeśli mają, na przykład, prowadzić do zwiększenia zbiorów w lasach i są wykorzystywane wyłącznie do produkcji energii elektrycznej.

Playlista video

Artykuły

Obejrzyj debatę…

Więcej »

Publikacje