Obywatele decydują – pierwsze spotkanie Komitetu Społecznego
24 marca b.r. w Warszawie odbyło się pierwsze spotkanie Komitetu Społecznego zorganizowane w ramach inicjatywy „Obywatele decydują”. Zadaniem Komitetu Społecznego jest wypracowanie listy postulatów, które umożliwią przygotowanie projektu nowelizacji ustawy z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.
W skład Komitetu Społecznego wchodzą eksperci oraz przedstawiciele dotychczasowych komitetów obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej (OIU). W pierwszym spotkaniu udział wzięli: Adam Sandauer – pełnomocnik Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Projektu ustawy o Rzeczniku Pacjenta, Mariusz Duchewicz – pełnomocnik Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Projektu ustawy „Oddajcie parki Narodowi”, Jerzy Jankowski – pełnomocnik Komitetu Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej Projektu ustawy o działalności spółdzielni mieszkaniowych. Oprócz przedstawicieli komitetów, w spotkaniu wziął także udział ekspert INSPRO – Piotr Ciompa – oraz przedstawiciele Instytutu: prezes Rafał Górski, koordynatorka projektu Dominika Dominiak, specjalista ds. PR Marek Kryda oraz Weronika Alama.
Uczestnicy spotkania jednogłośnie wyrazili opinię, iż obecne regulacje prawne dotyczące inicjatywy ustawodawczej zgłaszanej przez obywateli wymagają nowelizacji. W obecnym kształcie ustawa generuje wiele problemów, które uniemożliwiają Polakom efektywne korzystanie z tego mechanizmu. Po przeanalizowaniu tekstu obecnie obowiązującej ustawy oraz omówieniu niepowodzeń przykładowych inicjatyw obywatelskich, stworzona została robocza lista zagadnień związanych z funkcjonowaniem OIU, nad którymi Komitet Społeczny będzie kontynuował pracę podczas kolejnych spotkań.
Podstawową barierą, na jaką zwrócili uwagę członkowie Komitetu, jest zbyt krótki – jedynie 3-miesięczny – termin na zbiórkę podpisów pod projektem obywatelskim. Dla niemal połowy zgłoszonych dotychczas do Marszałka Sejmu komitetów OIU bariera ta okazała się nie do pokonania. Wątpliwości budzi także brak ustawowych terminów prac legislacyjnych nad projektami obywatelskimi, a także brak obligatoryjnego wysłuchania publicznego w Sejmie podczas prac nad takim projektem.
Uczestnicy spotkania zwrócili ponadto uwagę na problem dostępu do mediów publicznych podczas promocji inicjatywy oraz kwestie związane z finansowaniem komitetów, które często nie dysponują wystarczającymi środkami i zmuszone są tym samym zaciągać kredyty, aby pokryć koszty działań w ramach OIU. Rozważane były w tym względzie m. in. rozwiązania prawne przyjęte wobec komitetów wyborczych. Dużym ułatwieniem dla komitetów byłoby także wprowadzenie możliwości skorzystania z pomocy prawnej Biura Analiz Sejmowych. Wówczas komitet, po zarejestrowaniu się u Marszałka i złożeniu tysiąca podpisów, mógłby poddać przygotowany przez siebie projekt ocenie formalno-prawnej, a dopiero po uzyskaniu pozytywnej opinii rozpocząć zbiórkę 100 000 podpisów. Komitet miałby gwarancję, że złożony w Sejmie projekt ustawy nie zostanie zmieniony czy odrzucony ze względu na niezgodność z Konstytucją, umowami międzynarodowymi czy innymi aktami prawnymi.
Kolejnym punktem wzbudzającym wątpliwości jest obligatoryjna prognoza skutków finansowych ustaw. Wiele komitetów nie jest w stanie dokonać takiej analizy, nie korzystając z pomocy specjalisty z dziedziny ekonomii, którego usługi stanowiłyby dla komitetu kolejny wysoki koszt.
Podczas spotkania podniesiono także kwestie możliwości zbierania podpisów w formie elektronicznej oraz braku możliwości korzystania przez komitety z pomocy wolontariuszy na zasadach wskazanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.
W ramach Komitetu odbędą się jeszcze trzy spotkania, w których wezmą udział także przedstawiciele innych komitetów OIU oraz konstytucjonalista Piotr Uziębło. Kwestie poruszone podczas pierwszego spotkania będą stanowić punkt wyjścia dla dalszych prac nad nowelizacją ustawy. Kolejne spotkanie Komitetu Społecznego odbędzie się 21 kwietnia b.r. w Warszawie. Wszystkie osoby zainteresowane udziałem w pracach Komitetu prosimy o kontakt z koordynatorką projektu Dominiką Dominiak, mailowo na adres dominika.dominiak@instytut.lodz.pl lub telefonicznie pod nr 506-695-200.
