Bandera. Faszyzm, ludobójstwo, kult. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty

Z Grzegorzem Rossoliński-Liebe, autorem książki „Stepan Bandera. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty. Faszyzm, ludobójstwo, kult”, rozmawia Rafał Górski, redaktor naczelny Tygodnika Spraw Obywatelskich.

Kiedy planowałem dogłębne badania nad Banderą i jego ruchem i napisanie wszechstronnego opracowania na ten temat, niektórzy badacze ostrzegali mnie, że lepiej poświęcić uwagę mniej kontrowersyjnym tematom. Jak się okazało, reakcja na moje dociekania i niektóre z poczynionych przeze mnie ustaleń przekroczyły ich najśmielsze przewidywania. Zwłaszcza w ostatniej fazie pisania tej książki stałem się obiektem wielu nieprzyjemnych ataków na to opracowanie, a niekiedy również na moją osobę.
Grzegorz Rossoliński-Liebe

Jeśli chodzi o kwestie polską, nie jest to kwestia militarna, tylko kwestia mniejszości. Rozwiążemy ją tak, jak Hitler rozwiązał kwestię żydowską. Jeśli [Polacy] nie usuną się sami [z „terytoriów ukraińskich”]
Relacja mjr. T. Klimowskiego

Od początku 1943 roku do połowy 1945 roku UPA zamordowała od 70 000 do 100 000 polskich cywili i setki albo nawet tysiące Żydów, którzy uciekli z gett i próbowali przeżyć, ukrywając się w lasach albo w domach chłopów. Natomiast AK i inne odziały polskie zabiły od 10 000 do 20 000 ukraińskich cywili, większość z nich poza terenami, na których UPA mordowała Polaków.
Grzegorz Rossoliński-Liebe

1. Co Bandera miał wspólnego z faszyzmem?
2. Dlaczego w tytule książki pojawia się termin „ludobójstwo”?
3. Na czym polega kult Bandery?

4. Jakie są trzy najważniejsze mity i fakty związane z życiem ukraińskiego nacjonalisty?
5. [S]łużba w UPA zamieniła wielu zwykłych Ukraińców w bezlitosnych zabójców.
   W jednym z przypisów przywołuje Pan dwie książki: Zwykli ludzie. Policyjny Batalion Rezerwy i „ostateczne” rozwiązanie” w Polsce oraz Sprawcy: Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów. Dlaczego zwykli Ukraińcy mordowali w okrutny sposób Polaków na Wołyniu?
6. Ukraińcy w II Rzeczpospolitej uważali Polaków za okupantów, natomiast Polacy często traktowali Ukraińców jako obywateli drugiej kategorii. Władze zamykały szkoły, zakazywały używania terminu „ukraiński”, a w 1934 roku wypowiedziały nawet mały traktat wersalski, który gwarantował prawa mniejszości Białorusinom, Żydom, Litwinom, Rosjanom, Ukraińcom i innym obywatelom II Rzeczpospolitej.
   Dlaczego Polacy tak traktowali Ukraińców?
7. Czego my, obywatele, powinniśmy dziś domagać się od polityków, czego od naukowców, czego od dziennikarzy, a czego wymagać od siebie w temacie ludobójstwa okrutnego na Wołyniu?

Muzyka „Also Sprach Zarathustra – Einleitung” – Kevin MacLeod, CC BY 3.0