Bezgotówkowa Bastylia – francuska (i nie tylko) walka o tradycyjny portfel

Świat cyfrowych rozwiązań z pewnością nęci nie tylko swą różnorodnością, ale także obietnicą wygody. To świat natychmiastowej gotowości, szybkości oraz prostoty – świat idealny. To także świat idealnej kontroli nad prywatnością, świat cyfrowego wykluczenia, wystawienia „do odstrzału” przez hakerów oraz świat konsekwentnego zwiększania zużycia energii. Na tle tego cyfrowego krajobrazu uwidacznia się jeden szczególny problem – kwestia likwidacji gotówki oraz jej konsekwencje.

W Szwecji już w 2014 roku Björn Eriksson, były prezes Interpolu, ostrzegał w swoim artykule „Karty na Stół” przed likwidacją gotówki oraz związanymi z tą kwestią zagrożeniami bezpieczeństwa prywatnego, czy państwowego. W 2016 założono w Wielkiej Brytanii International Currency Association opowiadające się za zachowaniem tradycyjnych środków płatniczych, natomiast w Niemczech Marc Friedrich –  przedsiębiorca, autor bestsellerów traktujących o gospodarce i finansach – oraz jego zwolennicy wciąż agitują na rzecz zachowania gotówki w obiegu. Trwa swoista „wojna o gotówkę”, jednak to nie działania z etykietką prominentnego aktywisty albo z poważnie brzmiącą nazwą organizacji przynoszą najlepsze efekty.

Głos lokalnej ulicy

We Francji ruch na rzecz zachowania gotówki nie jest zorganizowany w ścisłe struktury, co charakterystyczne przejawia się on głównie jako oddolna inicjatywa obywateli oraz dziennikarzy. Rewolucja zaczyna się od ulicy, a Francuzi doskonale o tym wiedzą. Organizują się w grupy około pięćdziesięciu osób, spotykają razem przed wybranym supermarketem i wszyscy dokonują sporych zakupów, używając wyłącznie gotówki. 

Kolektywnie odmawiają posługiwania się kasą do autoskanowania, na stacjach paliw, konsekwentnie płacą gotówką, a do restauracji wkraczają dużymi grupami wyposażonymi wyłącznie w gotówkę, bez kart płatniczych oraz telefonów.

Świadkiem tego rodzaju akcji był głównie Paryż, jednak mniej spektakularne działania mają miejsce na terenie całego kraju. Zwykły, nieśmiały klient z gotówką w ręku staje się buntownikiem. 

Działamy bez cenzury. Nie puszczamy reklam, nie pobieramy opłat za teksty. Potrzebujemy Twojego wsparcia. Dorzuć się do mediów obywatelskich.

Cyfrowa pandemia

Ruch w obronie gotówki i głosy sprzeciwu wobec cyfryzacji były we Francji słyszalne już przed pandemią, jednak to dopiero ona oraz konieczność płatności bezgotówkowych otworzyły prawdziwą publiczną debatę. 

Według danych IFOP – francuskiego instytutu zajmującego się badaniem międzynarodowej opinii publicznej – Francuzi mimo pandemii COVID-19 wciąż są mocno przywiązani do płatności gotówką. Ponad 91% Francuzów korzysta regularnie z gotówki, 70% używa jej codziennie, a zaledwie 9% preferuje płatności elektroniczne. 

Francuscy dziennikarze i badacze także biorą udział w debacie. To oni zazwyczaj stają się głosem społeczeństwa. Szczególnie ci, którzy wyrażają swoje wątpliwości przez francuską The Conversation, czyli sieć mediów non-profit publikujących wiadomości oraz raporty z analiz ekspertów. 

Co nam da kolejna zburzona Bastylia?

Rewolucja drobnych kroków w obronie gotówki trwa na terenie całej Francji. Choć bunt wobec systemu bezgotówkowego nie jest zorganizowany – przejawia się raczej w prywatnych działaniach obywateli oraz ironicznych głosach niezależnych dziennikarzy – daje wymierne efekty. Przypomnijmy, że 91% Francuzów korzysta regularnie z gotówki. Jednak co, poza kolejnymi liczbami i wartościami na wykresach, daje nam burzenie tej cyfrowej Bastylii?

Płatność gotówką to tradycyjni kasjerzy widoczni na horyzontach supermarketów zamiast automatycznej płatności i maszyny skorej do popełniania błędu. To starsze pokolenie, które nie musi walczyć z cyfrowym wykluczeniem. A przede wszystkim, to także nasza prywatność, która pozostaje z nami razem z naszą gotówką, zamiast lawirować w postaci metadanych w zakątkach cyberprzestrzeni.

Bastylia z 1789 roku była walką o prawo do wolności. Dziś burzenie cyfrowej Bastylii stanowi element walki o nasze prawo do prywatności.