Czy renesans kolei pasażerskich w Europie jest możliwy?

Jak przekonać decydentów w Polsce i europejskich parlamentarzystów, że inwestycja w kolej może być opłacalna dla pasażerów, ochrony środowiska i samych kolei? To trudne wyzwanie podjęła grupa europejskich organizacji pozarządowych – w tym Instytut Spraw Obywatelskich.

W czerwcu 2020 roku 24 kraje członkowskie Unii zadeklarowały chęć wzmocnienia pasażerskiego transportu kolejowego, 2021 rok zostanie ogłoszony „Rokiem Kolei”, a 21 września 2020 roku odbyła się konferencja ministerialna pod przewodnictwem Federalnego Ministerstwa Transportu i Infrastruktury Cyfrowej Niemiec „Innowacyjny transport kolejowy – łączący, zrównoważony, cyfrowy”.

Dzięki tak sprzyjającym okolicznościom realizacja ambitnych celów związanych z „Zielonym Ładem”, neutralnością klimatyczną i co za tym idzie redukcją emisji CO2 pochodzącej chociażby z transportu, wydaje się bliska jak nigdy dotąd. Wymaga jednak od europejskich polityków i urzędników odważnych decyzji. 

Włączając się w ogólnoeuropejskie działania Instytut Spraw Obywatelskich wspólnie z Germanwatch z Niemiec, France Nature Environnement z Francji, ECO-UNION i ECODES z Hiszpanii oraz brukselską Federacją Transportu i Środowiska (Transport & Environment) rozpoczął projekt „Europa na kolei – osiąganie celów klimatycznych dzięki unijnej inicjatywie kolejowej” (org. EUROPE ON RAIL – Reaching climate targets through an EU rail initiative).

W ramach tej międzynarodowej koalicji organizacji pozarządowych Instytut będzie walczył o zwiększenie roli kolei w międzynarodowym transporcie pasażerskim. Chodzi również o przekonanie zarówno decydentów w Europie, jak i w Polsce, że inwestycja w kolej może być opłacalna zarówno dla pasażerów, jak i ochrony środowiska.

Wsparcie pasażerskiego transportu kolejowego w Europie może okazać się korzystne dla wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej i ich obywateli w następujących kwestiach:

Korzystne dla odbudowy gospodarki – dodatkowe inwestycje w nowe lub odrestaurowane pociągi podobnie jak w stacje kolejowe umożliwią szybkie tworzenie miejsc pracy i mogą okazać się korzystne dla Unii Europejskiej w kwestii odbudowy europejskiej gospodarki po kryzysie związanym z pandemią COVID-19.

Korzystne dla współpracy europejskiej – system kolejowy jest jednym z najmniej „zeuropeizowanych” sektorów z niedopracowanymi połączeniami transgranicznymi. Wzmocnienie sieci kolejowej, także w peryferyjnych lub biedniejszych regionach, może pomóc ożywić ducha Europy.

Korzystne dla klimatu – europejski „Zielony Ład” ma na celu redukcję o 90% emisji CO2 pochodzącego z transportu do 2050 roku. Ten cel wymaga zmiany znacznego udziału transportu lotniczego i drogowego na kolejowy, który obecnie jest najczystszym środkiem transportu pasażerskiego.

Korzystne dla pasażerów – uproszczenie zakupu biletów, obniżenie cen za przejazdy, oszczędność czasu, wzrost komfortu podróży, lepsza koordynacja rozkładów jazdy międzynarodowych pociągów pasażerskich, stworzenie korzystnej dla pasażerów siatki połączeń pociągów nocnych.

Założenia Komisji Europejskiej, by osiągnąć w Unii Europejskiej pierwsze cele klimatyczne do 2030 roku, oznaczają, że kolej potrzebuje znacznego impulsu już w najbliższej przyszłości. By to osiągnąć, potrzebne są rewolucyjne rozwiązania w postrzeganiu transportu w obrębie poszczególnych krajów i międzynarodowego.

Nasza koalicja postuluje by:

1. Uprościć wyszukiwanie i rezerwowanie połączeń kolejowych (zwłaszcza w komunikacji międzynarodowej) w celu zaspokojenia popytu pasażerów na usługi transportowe.
2. Zeuropeizować planowanie i zarządzanie usługami międzynarodowymi. (Stworzenie wspólnej infrastruktury transgranicznej i zarządzającego nią organu).
3. Wspierać uruchamianie nowych usług międzynarodowych.
4. Rozpocząć Europejską Inicjatywę Inwestycyjną „Renesans Kolei – Połączyć Europę”.
5. Przygotować system konkurencyjnych cen w kolejowym transporcie międzynarodowym – w stosunku do lotniczego i transportu drogowego – w celu wyrównania szans dla kolei.

Więcej o inicjatywie przeczytacie we wspólnej deklaracji działań w ramach projektu „Europa na kolei – osiąganie celów klimatycznych dzięki unijnej inicjatywie kolejowej”. O rozwoju wydarzeń będziemy Was informować na bieżąco.