Krótki przewodnik po aktywności obywatelskiej na poziomie europejskim (2-ost.)

Komisja Europejska
Komisja Europejska fot. Dimitris Vetsikas z Pixabay

Magdalena Kolczyńska

Tygodnik Spraw Obywatelskich – logo

Nr 38 (2020)

W jaki sposób działać w strukturach unijnych? Podpowiadamy możliwości skutecznego działania, które daje nam prawo europejskie. A te są naprawdę znaczne. Oczywiście, próba kształtowania polityki i prawa europejskiego za pomocą zaprezentowanych tu ścieżek dostępu do unijnych instytucji i polityków nie jest jedyną opcją – pozostaje jeszcze aktywizm nieformalny.

Oto pięć oficjalnych narzędzi wpływu na działania Unii:

  1. Europejska Inicjatywa Obywatelska; (opisaliśmy ją w cz. 1 tekstu)
  2. petycja do Parlamentu Europejskiego;
  3. skarga do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;
  4. konsultacje publiczne;
  5. dialogi publiczne.

Opcja 2
Petycja do Parlamentu Europejskiego

Przygotowanie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej (EIO) to proces wieloletni, wymagający perspektywicznego planowania oraz znaczących nakładów osobowych i finansowych. Jego inicjowanie ma zresztą sens tylko wtedy, gdy rozwiązaniem naszych problemów jest zmiana prawa europejskiego.

Nie zawsze jednak to jest naszym celem. Czasem na poziomie unijnym przepisy są dobre, ale nasze państwo i tak de facto uniemożliwia nam korzystanie z zagwarantowanych praw.

W takiej sytuacji dobrym pomysłem jest skorzystanie z prawa petycji do Parlamentu Europejskiego. Petycja może zawierać indywidualny wniosek, skargę lub komentarz dotyczący stosowania wspólnotowego prawa, lub też wezwanie Parlamentu Europejskiego do przyjęcia stanowiska w danej sprawie. Zasadniczo, petycje umożliwiają Parlamentowi Europejskiemu zwrócenie uwagi na wszelkie przypadki naruszenia praw obywateli UE przez państwo członkowskie, władze lokalne lub instytucję. Dotyczą więc raczej problemów stosowania (implementacji) prawa, niż jego stanowienia.

Wielką zaletą petycji jest to, że można ją złożyć w zasadzie samodzielnie, a jej przygotowanie może zająć nie dłużej niż kilka godzin. Nie oznacza to, że petycję trzeba składać indywidualnie. Z tego sposobu mogą skorzystać również grupy obywateli i organizacje. Ponadto pod złożoną petycją mogą się podpisywać wszystkie osoby, zgadzające się z jej treścią. Petycja może mieć formę skargi lub wniosku i może dotyczyć spraw leżących w interesie publicznym lub prywatnym.

Po otrzymaniu petycji Parlament Europejski bada sprawę i na piśmie informuje Cię o swoich ustaleniach.

§ Podstawa prawna:
art. 227 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
art. 44 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

Kto może złożyć petycję?

  • każdy obywatel UE,
  • każda osoba zamieszkała w kraju UE,
  • każda spółka, organizacja lub każde stowarzyszenie z siedzibą w kraju UE.

Petycję można złożyć indywidualnie lub grupowo. Nie ma progu dla minimalnej wymaganej liczby podpisów.

Czego może dotyczyć petycja?

Petycja musi dotyczyć jednego z obszarów polityki UE, czyli: badań naukowych i innowacji, bezpieczeństwa żywności, budżetu, ceł, energii, Europejskiej polityki sąsiedztwa, gospodarki i społeczeństwa cyfrowego, gospodarski morskiej i rybołówstwa, gospodarki, finansów i euro, granic i bezpieczeństwa, handlu, jednolitego rynku, klimatu, konkurencji, konsumentów, kształcenia, kultury i mediów, migracji i azylu, młodzieży, opodatkowania, polityki regionalnej, pomocy humanitarnej i ochrony ludności, przedsiębiorstw i przemysłu, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, rozszerzenia UE, sportu, spraw wewnętrznych, sprawiedliwości i praw podstawowych, spraw instytucjonalnych, spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, środowiska, statystyki, transportu, usług bankowych i finansowych, współpracy i rozwoju międzynarodowego, zapobiegania nadużyciom finansowych, zatrudnienia i spraw społecznych, zdrowia publicznego.

Jak złożyć petycję?

Jeśli EIO stanowi najbardziej skomplikowany instrument wpływu na politykę EU, petycja jest najprostszym dostępnym obywatelom Unii narzędziem. Wystarczy wejść na portal petycji, dostępny pod adresem: https://petiport.secure.europarl.europa.eu/petitions/pl/home i zdecydować się na poparcie istniejącej petycji, albo jeśli nikt dotychczas nie poruszał interesującej nas kwestii, złożyć nowy dokument.

„Składanie skarg do Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego jest jedną z najbardziej dostępnych dróg dochodzenia swoich praw przez obywateli Unii Europejskiej. Czasem wystarczy pismo liczące trzy zdania, żeby problemem zajęli się posłowie do PE” – przewodniczący Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego, poseł Marcin Libicki.

Petycja powinna być wyczerpująca i zawierać wszelkie fakty dotyczące danej sprawy, z pominięciem zbędnych szczegółów. Powinna być napisana w sposób jasny i czytelny, może również zawierać streszczenie. Petycja nie powinna zawierać obraźliwych lub obscenicznych sformułowań. Aby petycję można było uznać za dopuszczalną, jej autor musi być obywatelem państwa członkowskiego/mieszkać w nim na stałe, a w przypadku osób prawnych musi mieć siedzibę w państwie członkowskim, kwestie poruszone w petycji muszą wchodzić w zakres działalności Unii Europejskiej i dotyczyć bezpośrednio składającego petycję. Petycje napisane nieczytelnie lub w sposób niezrozumiały zostaną uznane za niedopuszczalne. Należy pamiętać, że Parlament Europejski nie może unieważniać decyzji podjętych przez właściwe organy państw członkowskich. Parlament Europejski nie jest organem sądowym i nie jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń prawnych, wydawania wyroków ani uchylania wyroków wydanych przez sądy państw członkowskich. Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego nie zajmuje się prośbami o udzielenie informacji ani ogólnymi komentarzami na temat polityki UE.

Pamiętaj!

Parlament Europejski nie może badać skarg przeciwko instytucjom lub organom unijnym.

Zgodnie z art. 228 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej skargi na niewłaściwe administrowanie przez instytucje i organy Unii Europejskiej należy kierować do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Parlament Europejski i Rzecznik Praw Obywatelskich nie mogą badać skarg przeciwko krajowym, regionalnym lub lokalnym organom administracji państw członkowskich, nawet jeżeli skargi dotyczą kwestii unijnych. Wiele takich skarg można skierować do krajowych lub regionalnych rzeczników praw obywatelskich lub komisji petycji w parlamentach krajowych lub regionalnych. Informacje kontaktowe dotyczące wszystkich krajowych rzeczników praw obywatelskich można znaleźć na stronie internetowej Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Działanie Parlamentu Europejskiego

Po wpłynięciu petycji do Parlamentu, czy to drogą elektroniczną, czy pocztą, zostanie ona najpierw zarejestrowana przez służby Parlamentu Europejskiego, oznaczona jako anonimowa – jeżeli składający petycję o to poprosi – i oznaczona numerem. Składający petycję otrzyma następnie pisemne potwierdzenie odbioru. Po zarejestrowaniu petycje są przekazywane sekretariatowi Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego do analizy i oceny. Sekretariat może skontaktować się ze składającym petycję w celu uzyskania dodatkowych informacji, korzystając z danych kontaktowych podanych w petycji. Dlatego ważne jest, aby dane te były aktualne. Sekretariat przygotowuje streszczenie petycji i przedstawia członkom Komisji Petycji zalecenia dotyczące dalszego działania. Decyzję o dopuszczalności lub niedopuszczalności danej petycji podejmuje Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego. Komisja podejmuje również decyzję o wpisaniu petycji do kalendarza swych posiedzeń.

Petycja niedopuszczalna

Jeżeli dana petycja nie spełnia wymogów dopuszczalności, Komisja Petycji uzna ją za niedopuszczalną. Petycje uznane za niedopuszczalne są archiwizowane i nie są przedmiotem dalszych działań. Komisja powiadomi składającego petycję o swej decyzji na piśmie. W zależności od tematu petycji Komisja Petycji może poradzić składającemu petycję, by zwrócił się do organu spoza Unii (np. Europejskiego Trybunału Praw Człowieka), organu władz krajowych (np. krajowego rzecznika praw obywatelskich lub krajowej komisji petycji) lub sądu.

Petycja dopuszczalna

Jeżeli petycja spełnia wymogi dopuszczalności, Komisja Petycji uzna ją za dopuszczalną i podejmuje następnie decyzję o niezbędnych działaniach zgodnie z art. 216 Regulaminu Parlamentu. W zależności od okoliczności Komisja Petycji może: zwrócić się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie wstępnego postępowania i przedstawienie informacji dotyczących zgodności z odnośnym prawem unijnym; przekazać petycję innym komisjom Parlamentu Europejskiego dla informacji lub podjęcia dalszych działań (dana komisja może na przykład uwzględnić petycję w swych pracach legislacyjnych); w wyjątkowych przypadkach przygotować i przedstawić Parlamentowi pełne sprawozdanie, które zostanie poddane głosowaniu na posiedzeniu plenarnym, przeprowadzić wizytę wyjaśniającą w kraju lub regionie, którego dotyczy petycja, oraz przygotować sprawozdanie zawierające uwagi i zalecenia lub podjąć jakiekolwiek inne działanie, które uzna za właściwe dla pomyślnego rozwiązania danej sprawy lub udzielenia składającemu petycję właściwej odpowiedzi. W przypadku naruszenia prawa składającego petycję jako obywatela lub przedsiębiorcy przez władze publiczne w innym państwie członkowskim, Komisja Petycji może zalecić, aby skontaktował się on z SOLVIT; to serwis internetowy prowadzony przez krajowe organy administracji w każdym państwie UE. Komisja Petycji nie przekazuje petycji bezpośrednio do SOLVIT-u, ponieważ skorzystanie z tej opcji powinno zależeć od składającego petycję. Komisja Petycji niezwłocznie informuje składającego petycję na piśmie o podjętej decyzji bez względu na jej wynik.

Posiedzenia Komisji Petycji

Posiedzenia Komisji Petycji odbywają się zasadniczo co miesiąc, z wyjątkiem sierpnia – miesiąca wakacji parlamentarnych. Komisję wspiera w pracy stały sekretariat, który zarządza procedurą petycji, odgrywa rolę doradcy i przygotowuje posiedzenia komisji. Porządki obrad posiedzeń znajdują się na stronie internetowej komisji. Należy zauważyć, że nie wszystkie petycje są omawiane publicznie i uwzględniane w porządku obrad posiedzenia. Posiedzenia Komisji Petycji są jawne i składający petycję może zostać na nie zaproszony, kiedy Komisja będzie omawiać jego petycję. Komisja Petycji przywiązuje dużą wagę do przejrzystości swoich obrad. Są one transmitowane w internecie.

Sekretariat otrzymuje każdego roku dużą liczbę petycji. Większość z nich jest rozpatrywana w procedurze pisemnej. Petycje do omówienia na posiedzeniu Komisji są wybierane na podstawie propozycji grup politycznych czy sekretariatu, głównie pod kątem ich znaczenia dla ogółu społeczeństwa lub dlatego, że upublicznienie ich przedmiotu może prowadzić do rozwiązania omówionych w nich problemów. Ze względu na ochronę prywatności, petycje ściśle tajne nie są omawiane na posiedzeniach publicznych.

Zamknięcie petycji

Petycje zamyka się na różnych etapach procedury:

  • po wydaniu przez komisję decyzji o dopuszczalności;
  • po omówieniu na posiedzeniu komisji; po rozpatrzeniu petycji komisja może uznać, że dana sprawa została omówiona i zbadana w wystarczającym stopniu;
  • w przypadku gdy komisja stwierdzi, że w związku z petycją nie można podjąć dalszych działań, petycja jest wpisywana na specjalną listę (listę B) porządku obrad komisji jako przeznaczona do zamknięcia. Listę tę uznaje się za zatwierdzoną z chwilą zakończenia posiedzenia komisji;
  • po wycofaniu petycji przez składającego petycję lub w przypadku gdy komisja zamknie petycję ze względu na brak odpowiedzi z jego strony w określonym terminie.

W każdym z powyższych przypadków, niezwłocznie po udostępnieniu decyzji, składający petycję otrzyma pisemną informację o decyzji komisji wraz z uzasadnieniem, a także odnośne informacje i dokumentację.

Poparcie petycji

Przy liście petycji, która wyświetli się w trakcie wyszukiwania, należy kliknąć na „wyświetl”, aby zobaczyć streszczenie wybranej petycji. Można wyrazić poparcie wybranej petycji, z którą się zgadzamy, klikając na „poprzyj petycję” na dole strony.

Poparcie petycji nie oznacza, że nabywa się status składającego tę petycję, uprawnia to jednak do otrzymywania powiadomień o wszelkich dalszych działaniach dotyczących danej petycji. Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego rozpatrzy wszystkie złożone petycje zgodnie ze swym regulaminem i zasadami określonymi w Traktatach. Komisja będzie rozpatrywać petycje i podejmować decyzje w ich sprawie wyłącznie w oparciu o treść petycji, niezależnie od liczby sygnatariuszy lub osób popierających. Opcja poparcia jest dostępna jedynie po publikacji petycji na portalu petycji i wyświetla się do czasu zamknięcia petycji. Liczba osób popierających pojawia się w wynikach wyszukiwania pod tytułem petycji i w osobnym pliku pdf zawierającym szczegółowe informacje. Przy ostatecznym terminie na poparcie petycji w wynikach wyszukiwania pokazuje się symbol wstążki, który oznacza najpopularniejsze (tzn. najczęściej popierane) petycje. Z uwagi na ochronę danych osób trzecich, przy petycji widoczna jest tylko liczba popierających (w wynikach wyszukiwania i w pliku pdf). Dopóki petycja pozostaje otwarta, można wyrazić poparcie dla petycji i je wycofać. Poprzeć petycję i wycofać poparcie można jednak tylko raz: jeżeli raz wycofa się poparcie dla petycji, nie będzie można poprzeć jej ponownie.

HISTORIA PEWNEGO SUKCESU

Jedną z najsłynniejszych i najbardziej skutecznych polskich interwencji przed PE były petycje w sprawie „Via Baltica”, składane m.in przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

Zgłoszone zastrzeżenia dotyczyły wyznaczonej trasy drogi ekspresowej z punktu widzenia konfliktu z wymaganiami ochrony przyrody, zwłaszcza z zasadami ochrony obszarów cennych przyrodniczo włączonych do sieci Natura 2000, co naruszało odpowiednie przepisy prawa UE. Petycje zostały uznane za dopuszczalne, jako dotyczące spraw objętych zakresem działalności UE (sieć Natura 2000). Problem został przedstawiony i poddany pod dyskusję na posiedzeniach Komisji Petycji (2007 r.). Organizacje ekologiczne, które złożyły petycję, miały możliwość zaprezentowania tam swojego stanowiska (2007 r.). Delegacja Komisji Petycji przyjechała z wizytą do Polski, by na miejscu zbadać sprawę i spotkać się z zainteresowanymi władzami i autorami petycji oraz odwiedzić obszary chronione zagrożone budową drogi (2007 r.). W efekcie został przygotowany krytyczny pod adresem polskiego rządu raport Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego (2007). Wezwano w nim m.in. do analizy alternatywnej trasy drogi „Via Baltica”.

W międzyczasie sprawa została przekazana do Komisji Europejskiej z prośbą o udzielenie informacji. Komisja stwierdziła, że problem został przez nią dostrzeżony, gdyż na planowaną inwestycję także do KE wpłynęło kilka skarg. Ostatecznie polskie władze podjęły decyzję o zmianie przebiegu kontrowersyjnej trasy na taką, która ominie większość obszarów chronionych w północno-wschodniej Polsce (2009 r.). Sprawa petycji została zamknięta (2009 r.).

Opcja 3
Skarga do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi dotyczące wyłącznie przypadków niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE. Każda osoba niezadowolona z działania instytucji, organu, urzędu lub agencji UE powinna najpierw zwrócić się do nich o naprawienie sytuacji. Dopiero jeżeli to nie poskutkuje, można złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Rzecznik rozpatruje skargi dotyczące różnych przypadków niewłaściwego administrowania. W zakres jego działania wchodzą sprawy dotyczące m.in.:

  • nieuczciwego postępowania,
  • dyskryminacji,
  • nadużywania uprawnień,
  • braku lub odmowy udzielenia informacj,i
  • nieuzasadnionej zwłoki,
  • nieprawidłowych procedur.

§ Podstawa prawna:
art. 228 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Kto może złożyć skargę?

Skargi mogą składać obywatele UE lub osoby zamieszkałe na terytorium UE oraz przedsiębiorstwa i instytucje mające siedzibę w UE.

Procedura złożenia skargi

Skargę należy wnieść w ciągu dwóch lat od momentu, gdy skarżący dowie się o wystąpieniu danego problemu. Skarżący musi ujawnić swoją tożsamość oraz jednoznacznie wskazać, której instytucji lub którego organu skarga dotyczy i na czym polega problem. Można zażądać zachowania poufności skargi.

Jeżeli rozpatrzenie skargi nie leży w kompetencjach Rzecznika, skarżący otrzyma informacje o właściwych organach, które mogą mu pomóc.

Skargę składa się pod adresem https://www.ombudsman.europa.eu/pl/make-a-complaint, bądź drogą pocztową.

Działanie Rzecznika

Rzecznik wszczyna dochodzenia na podstawie skarg lub z własnej inicjatywy. Jest całkowicie niezależny i nie przyjmuje poleceń od żadnego rządu ani żadnej organizacji. Co roku przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z działalności.

Często wystarczy, że Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich poinformuje daną instytucję o złożonej skardze, by problem został rozwiązany. W przypadku gdy to nie wystarczy, Rzecznik będzie starał się znaleźć rozwiązanie polubowne, które naprawi zaistniałą sytuację. Jeżeli działania te nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, Rzecznik może wystosować zalecenia do instytucji, której dotyczy skarga. Jeżeli instytucja ta nie przyjmuje jego zaleceń, Rzecznik może przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu specjalne sprawozdanie, w wyniku którego Parlament będzie musiał podjąć niezbędne działania.

Schemat postępowania przed Rzecznikiem

Opcja 4
Konsultacje publiczne

W konsultacjach publicznych możesz wypowiedzieć się na temat zakresu nowych inicjatyw, przedstawionych w nich priorytetów i wartości dodanej działań na szczeblu UE w danej dziedzinie. Konsultacje mogą też służyć do oceny realizowanych już strategii politycznych i obowiązujących przepisów.

§ Podstawa prawna:
art. 11 par. 3 Traktatu o Unii Europejskiej

Jak wziąć udział?

Przegląd wszystkich otwartych konsultacji publicznych znajduje się na stronie: https://ec.europa.eu/info/consultations_pl

Możesz tam wyrazić opinię na temat każdego dyskutowanego obecnie dokumentu.

Swoją opinię możesz złożyć indywidualnie, jako przedsiębiorstwo, instytucja czy organizacja społeczna. W istotnych sprawach warto występować. Jako że zdecydowana większość dostarczanych opinii przygotowywana jest przez organizacje lobbingowe i grupy interesu (co nie jest samo w sobie negatywnym zjawiskiem), warto zadbać o to, by nasza opinia była przygotowana profesjonalnie i poparta przez jak największą liczbę znaczących interesariuszy.

Pamiętaj!

Jeśli bierzesz udział w konsultacjach jako przedsiębiorstwo, instytucja, bądź organizacja społeczna zarejestruj się w unijnym Rejestrze służącym przejrzystości. Rejestr ten to baza danych zawierająca informacje na temat organizacji, które próbują wpływać na proces wdrażania i kształtowania polityki przez instytucje UE. Rejestr pokazuje, kto reprezentuje jakie interesy i jakim budżetem dysponuje. W ten sposób rejestr umożliwia ogółowi społeczeństwa i innym grupom interesu kontrolowanie działalności lobbingowej.

Konsultacje w sprawie przyszłości Europy

Mało kto zdaje sobie sprawę, ale poza konsultacjami dotyczącymi poszczególnych aktów prawnych i strategii, Unia Europejska prowadzi ciągłe konsultacje dotyczące przyszłości Europy. Biorąc w nich udział można określić, jakimi wartościami powinna się kierować Wspólnota Europejska, w którym kierunku rozwijać, w co inwestować. Organizatorzy konsultacji w sposób szczególny zachęcają do wyrażania swoich opinii na temat takich wyzwań, stojących przed naszym kontynentem, jak:

  • zmiana klimatu i potrzeba wprowadzania innowacyjnych rozwiązań ekologicznych na rynki europejskie i międzynarodowe,
  • migracja i ochrona granic, przy jednoczesnym zachowaniu prawa do swobodnego przemieszczania się w obrębie Europy,
  • koncentracja oddziałów wojskowych na wschodnich granicach UE, wojna i terroryzm na Bliskim Wschodzie i w Afryce,
  • zmniejszanie się liczby ludności i spadek siły gospodarczej Europy,
  • długotrwałe bezrobocie, zwłaszcza wśród ludzi młodych oraz wysokie zadłużenie sektora publicznego i prywatnego
  • nasilenie populistycznej i nacjonalistycznej retoryki i wynikająca z nich potrzeba odzyskania zaufania obywateli, realizowanie działań zgodnych z ich oczekiwaniami oraz budowanie konsensusu między państwami członkowskimi.

Swoją opinię o tym, jak widzisz przyszłość Unii możesz wyrazić na stronie: https://ec.europa.eu/commission/future-europe/feedback-future-europe_en

Opcja 5
Dialogi obywatelskie

Chcesz powiedzieć europejskim komisarzom, co myślisz o tym, jak działa Unia Europejska?

Doskonałym narzędziem do tego celu jest dialog obywatelski.

Dialog obywatelski nie jest, co do zasady, narzędziem wpływu na prawo europejskie. Służy on raczej wymianie informacji, życzeń i obaw dotyczących działań Unii jako całości i poszczególnych jej urzędników. Opinie wyrażone w czasie dialogów nie są dla nikogo wiążące, nie zmuszają również zaangażowanych w nie polityków do żadnych działań. Mogą jednak stanowić dla europejskich urzędników cenne źródło wiedzy o tym, jak wygląda życie „poza brukselską bańką”.

§ Podstawa prawna:
art. 11 par. 2 Traktatu o Unii Europejskiej

Jak wziąć udział?

Dialog obywatelski ma formę debat publicznych z komisarzami europejskimi lub innymi politykami UE, np. posłami do Parlamentu Europejskiego lub politykami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi. Organizowany jest w formie pytań i odpowiedzi. Każdy może zadać europejskim politykom pytanie, zgłosić swoje uwagi oraz wypowiedzieć się na temat wpływu unijnej polityki na codziennie życie. Można również podzielić się swoją wizją przyszłości Europy.

Debaty odbywają się w różnych miastach w UE, udział w nich jest bezpłatny, a wiele z nich jest transmitowanych na żywo. Obecnie, z powodu pandemii, większość spotkań organizowanych jest wyłącznie online.

W dyskusji można również wziąć udział na Twitterze – hashtag #EUdialogues.

Aktualna lista zbliżających się dialogów dostępna jest na stronie: https://ec.europa.eu/info/events/citizens-dialogues_pl

Źródłem wszystkich zebranych w tekście informacji są oficjalne materiały opublikowane przez Unię Europejską oraz jej poszczególne instytucje.

Sprawdź inne artykuły z tego wydania tygodnika:

Nr 38 (2020)

Przejdź do archiwum tekstów na temat:

# Polityka # Świat Obywatele decydują

Przejdź na podstronę inicjatywy:

Co robimy / Obywatele decydują

Być może zainteresują Cię również: