Aby chronić przyrodę i klimat, należy zmienić traktowanie bioenergii w unijnym prawie!

Dyrektywa Unii Europejskiej (UE) w sprawie odnawialnych źródeł energii (RED) umożliwia państwom członkowskim dotowanie energii pochodzącej z biomasy (bioenergii). W 2018 r. obywatele UE wypłacili 10,3 mld euro na wsparcie bioenergii. Dotacje te powodują znaczne szkody dla klimatu, ludzi i przyrody. Przedstawiamy stanowisko ponad 30 organizacji pozarządowych w tej sprawie, podpisane również przez Instytut Spraw Obywatelskich.

Jako część Europejskiego Zielonego Ładu, RED jest poddawana rewizji, co daje ostatnią szansę na długi czas, aby zapewnić, że wspiera ona, a nie podkopuje, ambicje UE w zakresie ochrony klimatu i różnorodności biologicznej.

Zaproponowane przez Komisję Europejską w lipcu 2021 r. zmiany w RED nie uwzględniają kluczowych szkód, jakie bioenergia wyrządza ludziom, zdrowiu obywateli, przyrodzie i klimatowi. Dokument ten przedstawia, w jaki sposób UE może stworzyć politykę bioenergetyczną, która może zyskać poparcie ze strony organizacji społecznych i obywateli.

Problemy

Dotacje UE na bioenergię dramatycznie zwiększyły spalanie biomasy leśnej i produktów rolnych w celach energetycznych, szkodząc ludziom i prowadząc do zniszczenia ekosystemów na całym świecie. Takie spalanie zmusza ludzi do opuszczenia swoich ziem, niszczy siedliska dzikiej przyrody, wpływa na ceny żywności, zanieczyszcza nasze powietrze i znacznie zwiększy emisję gazów cieplarnianych w nadchodzących dziesięcioleciach.

Szczególne znaczenie mają następujące kwestie:

• Spalanie biomasy emituje ogromne ilości dwutlenku węgla (CO2).
• Spalanie biomasy zatruwa powietrze.
• Biopaliwa oparte na uprawach podważają bezpieczeństwo żywnościowe i są gorsze dla klimatu niż paliwa kopalne.
• Postanowienia RED dotyczące biomasy leśnej podważają cele klimatyczne i bioróżnorodności.
• Biomasa nie jest neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla.
• Lasy są już obecnie pod nadmierną presją.

Wniosek Komisji Europejskiej odzwierciedla rosnącą świadomość problemów, ale nadal nie proponuje znaczących środków zaradczych.

Rozwiązania

Aby zapewnić zgodność z ambicjami europejskiego Zielonego Ładu, RED musi przestać zezwalać na dotacje publiczne dla biomasy leśnej, przestać umożliwiać państwom członkowskim zaliczanie jej na poczet celów w zakresie energii odnawialnej oraz stopniowo wycofywać stosowanie biopaliw pochodzących z upraw rolnych. Powiązane reformy powinny zostać wprowadzone w rozporządzeniu w sprawie sektora LULUCF (związanym z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem) oraz w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji (ETS).

Prawodawcy UE powinni w szczególności:

• Usunąć biomasę leśną z listy paliw kwalifikowanych w RED.
• Przestać traktować biomasę jako paliwo „zeroemisyjne” w EU ETS.
• Zastosować zasadę kaskadowego użycia surowców w sposób umożliwiający zaliczenie biomasy pochodzącej z produkcji wyrobów drewnianych i drewna pokonsumpcyjnego („wtórna biomasa drzewna”, z wyłączeniem odpadów leśnych) na poczet celów w zakresie energii odnawialnej, jeżeli materiałów tych nie można przekształcić w produkty trwałe.
• Zwiększenie celu dotyczącego pochłaniania dwutlenku węgla przez sektor lądowy w 2030 r. z obecnych 310 do 600 megaton, jak wskazano w kilku badaniach.
• Przekierowanie dotacji na bioenergię w celu promowania rozwiązań, które magazynują więcej dwutlenku węgla w lasach, przy pełnym poszanowaniu zasad ekologicznych.
• Zaprzestanie wliczania biopaliw pochodzenia roślinnego, w tym z rzepaku, zbóż, roślin energetycznych i upraw pośrednich, do celów RED.
• Natychmiastowe zakończenie wsparcia dla biopaliw produkowanych z oleju palmowego i soi.
• Zmienić listę „zaawansowanych” biopaliw, aby usunąć biomasę leśną i inne problematyczne surowce, a także zapewnić brak konkurencji z innymi sektorami wykorzystującymi te same surowce w istotnym stopniu („zasada kaskadowości”).
• Wspierać dekarbonizację sektora transportu i zmniejszenie jego zużycia energii poprzez stopniowe wycofywanie silników spalinowych i zwiększenie transportu publicznego.
• Zmniejszyć zapotrzebowanie na ogrzewanie poprzez zwiększenie efektywności energetycznej budynków, na przykład poprzez wprowadzenie obowiązkowych minimalnych standardów wydajności energetycznej zgodnie z celem UE w zakresie neutralności klimatycznej.
• Ulepszenie systemów wsparcia i zezwoleń dla energii wiatrowej, słonecznej, geotermalnej i czystszych alternatywnych źródeł ogrzewania, takich jak pompy ciepła, o ile respektują one prawa społeczności i utrzymują wysoki poziom ochrony różnorodności biologicznej.
  

Zalecenia te pomogłyby RED osiągnąć cele klimatyczne, uwolnić grunty pod lokalną produkcję żywności i rozwój lasów, promować cele strategii różnorodności biologicznej, promować cele odnowy lasów oraz zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza.

Pełna wersja stanowiska organizacji pozarządowych i wszystkie rekomendacje (pdf w języku angielskim).